Loa Electrostatic Loudspeaker (ESL) rất ít được đề cập trên VNAV, đây là một thiếu sót rất lớn khi nói về những dòng loa có thể phát âm thanh rất trung thực. Trong thời gian tới đây mình sẽ giới thiệu mấy bác về dòng loa ESL, mời mấy bác đón đọc. ESL là một lọai loa rất mỏng dưới 1cm, gồm một diaphragm với độ mỏng dưới 20 um (20 phần ngàn của 1 mm) bằng loại plastic nằm chính giữa 2 stator (conductive grid). Thông thường plastic diaphragm được coat bằng một chất conductive plastic như graphite, và nằm ở điện thế từ 1KV (1000 Volt), và có thể lên trên 10KV (10,000 Volt), dòng điện này chỉ cần đủ current rất nhỏ, dưới 1ua để giữ charge. Stator thường được cấu tạo bằng lưới sắt , hoặc dây điện (Acoustat), hoặc dây sắt (RTR), để ở vị trí cách diaphragm khoảng 1mm tới 4mm, khi stator được dòng điện âm thanh cao thế push pull áp dụng vào (500V tới vài ngàn volt) thì diaphragm sẽ được rung chuyển theo dòng điện để tạo ra âm thanh. ESL được biến chế từ năm trước năm 1950, và được hãng Quad bán đầu tiên vào thị trường vào năm 1957 với dòng loa QUAD ESL 57. Sau đây là vài ưu điểm và khuyết điểm của ESL khi so sánh với những dòng loa khác. Ưu điểm: - Diaphragm của ESL mỏng dưới 20 micron, nên rất nhẹ, trọng lượng của một diaphragm 2 mét vuông chỉ nặng khoảng vài milligram (khoảng một con ruồi), cho nên có acceleration factor rất cao, tạo ra cho loa màn có distortion rất thấp chỉ thua loại tweeter plasma. Chính nhờ điểm này mà loa màn phát ra âm thanh rất nhanh, rất trung thực mà trong tất cả dòng loa high end ít đạt được. - Loa thường được chế theo kiểu Open Baffle nên âm thanh không bị coloration như những loa thùng, gần đây mấy bác chuyển qua chơi OB cũng đã biết được ưu điểm này. Khuyết điểm: - ESL thường có dạng rất lớn, và cần phòng nghe nhạc lớn, hơn nữa cũng là dòng loa dipole (OB), cho nên phía sau cần có khoảng cách xa tường. - Độ nhạy thấp. Đây là một khuyết điểm lớn của ESL. Để có độ nhạy và công suất cao thì ESL cần có diện tích rất lớn, nên không hạp gì mấy trên thị trường. - Thiếu bass. Phần lớn những loa ESL thiếu bass , trừ vài trường hợp như loa Sound Lab, Acoustat, Quad ESL 2905..... - Beaming, Directional. Là một loại loa line source Sweetspot loa này nhỏ, nên cho thưởng thức âm thanh rất nhỏ khi so với loa point source. Dòng loa Quad ESL63 là một dòng ESL đặc biệt được biến chế như point source. - Kén ampli. ESL rất kén về ampli, có loại loa cần ampli nhỏ và stable như Quad ESL57 (nhiều ampli trên thị trường sẽ làm hỏng cặp loa này), hoặc ampli rất mạnh trên 100W. Sẽ còn tiếp.....
phiền Unison tư vấn giúp tại VN chơi mấy dòng loa này ổn không bác, em nghe nói mấy loa này rất kỵ bụi và thời tiếng nóng ẩm . Em rất mê Quad ESL nhưng sợ thời tiết vn không phù hợp
Loa này ở VN chơi ổn nếu biết giữ gìn, thường phòng nghe nhạc cũng như tất cả đồ điện tử, nếu có để máy điều hòa không khí thì sẽ không có vấn đề. Về bụi thì không sao, nhưng mấy bác hút thuốc, hoặc có cả chục người nghe trong phòng mà đốt khói thì chất nhựa Nicotine sẽ bám vào màn loa (diaphragm) gây nhiều vấn đề sau này. Cũng như những loa mắc tiền khác, tốt nhất là không nên hút thuốc trong lúc thưởng thức nhạc.
Sau đây xin giới thiệu những loa ESLda ngung san xuat va co am thanh dang tham khao. Quad ESL 57, ra đời khoảng năm 1957 và ngưng sản xuất khoảng năm 1980. ESL57 tuy hơn 50 tuổi nhưng đây là một loại loa bất hủ. Loa này có tiếng mid rất quyến rủ, nên sau 50 năm vẫn còn nhiều người xử dụng. Loa này chỉ dùng cho ampli khoảng 15W và cần phải stable, nhiều loa Quad ESL57 đã bị phá hủy vì dùng ampli không hạp hoặc có công suất quá lớn.
Acoustat, loa này được bán với số lượng rất nhiều , loa này có thể nói là không thể bị phá hủy khi dùng bất cứ ampli nào. Hình dưới đây là Acoustat Monitor với ampli tube đặc biệt biến chế cho loa này. Loa này nghe rất lớn và bass rất mạnh không như những ESL khác. Chủ nhân hãng này tên là Jim Strickland, lung hang đương thời, thường đi thăm các dealer bằng máy bay phản lực.
Loa Beveridge. Loa này có nhiều dạng, nhưng quan trọng nhất là Model 2. Loa này rất đặc biệt: - Dùng ampli tube để chạy ESL cell dỉectly không qua audio transformer, nên có thể dùng preamp chạy thẳng vào loa, như Acoustat Monitor. - Acoustic lens. Loa duy nhất không làm theo kiểu OB. - ESL panel được làm trong thùng và âm thanh được xuyên qua một loại acoustic lens. Loa được xếp đặt hai bên với acoustic lens chỉa thẳng vào nhau, tạo ra image lớn và chính xác. Loa này có âm thanh đáng kể!
Loa Dayton Wright. Loa DW XG8 với nhiều chi tiết khá đặc biệt. - Diaphragm được bao quanh bởi gas SulFur Hexafloride SF6, và bias trên 10,000 Volt. - Loa có công suất lớn. - Có vài dạng loa dùng ribbon tweeter cho high. - Hãng này có làm sub gọi là ICBM cũng dùng SF6, thùng nhỏ và gjon, nhưng bass xuống rất thấp, sub này rất hiếm.
Stax F81. Loa này có độ nhạy thấp nhất, cần ampli 100W trở lên, ampli OTL hợp với loa này hơn những loại ampli khác. Ngay cả với ampli 150W OTL, loa này nghe rất nhỏ.
Loa Metaxas Emperor. Rất tiếc loa này đươc sản xuất rất ít, vì âm thanh rất hấp dẫn, và nghe khá lớn.
Cảm ơn Bác Unison250th. Em trước cũng muốn nghiên cứu dòng loa này sau khi nghe được trung âm quyến rũ của cặp loa Martin Logan, nhưng thông tin trên mạng về các các hãng sản xuất loa này cũng như đặc điểm của từng loại này khá hạn chế. Nay có Bác sưu tầm công phu thì đỡ quá. Bác cho em hỏi về việc tình trạng thiếu Bass của dòng loa này thường các hãng có đưa ra sub điện theo loa ESL như Martin Logan không? Nếu không thì phối hợp của sub ngoài mà người xử dụng hay áp dụng ra sao? Có dòng nào xử dụng loa ESL chuyên cho phần trầm? Em có được nghe một số dòng của Martin Logan trong showroom thì có cảm giác sự liên kết giữa phần trầm sub điện (loa điện động) và phần trung/cao của loa ESL có vẻ không tốt lắm. Nếu có series nghe liên kết tốt thì bass lại không sâu và như mong muốn (em không nhớ series nào). Một lần nữa, cảm ơn bác.
ESL kết hợp với sub điện rất khó khăn, vì tính cách của ESL rất nhanh và thông thương nhũng sub thì chậm nên kết hợp không được tốt lắm. Những loa Beverdige, Acoustat, Martin Logan, có loại kết hợp với sub đều thất bại. Tuy nhiên điều này không có nghĩa không phối hợp được, nhưng khi áp dụng đúng thì sub có lẽ mắc tiền hơn ngay cả ESL. Ví dụ như loa Sound Lab, có làm sub điện bằng ESL to gấp đôi loa ESL . HQD của Mark Levinson phối hợp cặp Harley 24in qua thung transmission line, mắc gấp 3-4 lần cặp Quad ESL57.
Sound Lab A1, sản xuất khoảng năm 80. Loa này rất kén ampli, và cần ampli với công suất cao, khoảng 500W.
Loa Braun LE-1. Loa này rất hiếm , chỉ sản xuất được 500 cặp. Loa này được làm dưới license của Quad EsL 57, thùng được làm khá chặt, nên loa này có âm thanh khá hơn ESL 57.
Naim FL1, được biến chế bởi Guy Lamotte. Rất tiếc vì rất tốn để sản xuất nên chỉ khoảng 10 cặp được biến chế.
ESS SuperQuad. Hãng ESS biến chế nhũng ESL panel nhỏ. Loa SuperQuad dùng Quad ESL 57, gắn thêm những ESL panel, và thêm thùng sub riêng.
Mark Levinson HQD. Năm 1978 được nghe dàn HQD gồm có: - Bass: 24in Harley trong thùng tranmission line. - Mid : 2 cặp ESL 57 mỗi bên. - Tweeter: Decca ribbon. - 6 ampli Mono Block ML2A - 2 Crossover LNC2 - Preamp LNP2
Sau đây là những ESL đang được sản xuất trên thị trường. Quad 2805/2905. Hai loa Quad mới này được nghe thử 2 năm liên tiếp ở CES, âm thanh rất xuất sắc. Hy vọng trong tương lai được nghe với những ampli 845 quen thuộc. Có ai ở Bay Area có 2805/2905 và muốn thử với ampli 845 không?
Rất mừng Beveridge đã được sản xuất lại, model X1, Model 2. Nếu ai có điều kiện, xin đón nghe loa này.
