Thấy bài này hay hay, copy & paste sang đây cho các bác cùng đọc: http://sohoa.vnexpress.net/SH/Am-thanh/ ... /3B9B0298/ "Khi nghe để phân tích, đánh giá như một chuyên gia khó tính, tôi đã mất đi niềm yêu thích đối với âm nhạc". Nghe nhạc - nghe một hệ thống âm thanh là đến với cảm xúc cá nhân, cái tôi của người nghe. Dưới đây là một bài tâm sự của chuyên gia Robert Harley trên tạp chí Stereophile. "Giới audiophile luôn luôn tìm cách để cải thiện trải nghiệm nghe nhạc của họ qua hệ thống loa. Họ nâng cấp "rề" (pre-ampli), so sánh các vi xử lý kỹ thuật số, thay dây loa, đổi thiết bị để phối ghép... như một cuộc chơi không ngừng nghỉ. Tất cả đều để thỏa mãn một điều: âm nhạc tái tạo càng gần giống âm nhạc trình diễn trực tiếp càng tốt. Tuy nhiên, có cách khác để đạt được mục tiêu đó mà lại hiệu quả hơn rất nhiều so với việc nâng cấp sang thiết bị cao cấp, đắt tiền. Cách đó hoàn toàn miễn phí. Tôi đang nói đến những gì đang diễn ra ở chính đôi tai chúng ta trong lúc nghe, chứ không phải cố chắp thêm cánh cho chúng. Việc chúng ta xóa bỏ sự phân tán tư tưởng khi nghe và để âm nhạc tâm sự với tâm hồn chúng ta sẽ có tác động to lớn đến niềm yêu thích âm nhạc. Bạn từng thắc mắc tại sao cũng hệ thống âm thanh ấy, cũng bản nhạc ấy, mỗi người lại cảm thụ một kiểu? Đó là vì tâm trạng của người nghe. Do nhiều audiophile quan tâm nhiều đến chất lượng âm thanh nên họ dễ đa nghi, dễ cảnh giác và đi theo góc độ phán xét khi thử nghiệm một hệ thống tái tạo nhạc, chứ không thả lỏng tâm hồn theo cách cảm thụ tự nhiên. Lúc đó, suy nghĩ của họ thường chú ý tới các khía cạnh của âm thanh. Trường âm này như thiếu độ sâu? Âm bass này như chưa đủ rộng? Treble có chói quá không? Hệ thống "còi" của mình nâng cấp thế nào để được như các bài trên tạp chí chuyên môn nhắc tới? Thật không may là cách tư duy này được nhắc tới ở các tạp chí âm thanh hi-end và chính thông tin từ nhà sản xuất. Họ thể hiện đặc tính của loa, ampli, đầu đĩa... bằng các con số như ohm, dB, watt, inch... mà không đưa yếu tố căn bản nhất của cảm thụ âm nhạc lên hàng đầu: chúng sẽ mang lại cảm xúc gì, thể hiện loại nhạc gì tốt nhất. Tất nhiên, từ ngữ không thể diễn tả được mối liên hệ giữa người nghe và âm nhạc mà một số sản phẩm thể hiện tốt hơn sản phẩm khác. Do đó, chúng ta chỉ còn lại mô tả về các đặc điểm âm thanh cụ thể. Vài tháng sau khi tôi trở thành một chuyên gia thử nghiệm âm thanh, nghĩa là trở thành người nghe nghiêm túc hơn, khó tính hơn, tôi mắc phải triệu chứng mất đi niềm vui thú với âm nhạc. Việc nghe trở thành công việc chứ không còn là sở thích nghe nhạc nữa. Tôi phải nghe để có ý kiến về chất lượng tái tạo âm thanh. Âm nhạc trở thành thứ yếu sau âm thanh. Âm nhạc trở thành một phần nhỏ tách ra để nghiên cứu chứ không phải những điều nói với tôi một cách có cảm xúc. Tuy nhiên, tôi thấy rằng sau vài tháng review sản phẩm, khi quyết định không khó tính nữa và trở lại là mình, một người yêu âm nhạc thực sự, tôi đã có cảm giác khác. Tôi bật những bản nhạc yêu thích để nghe âm nhạc chứ không phải âm thanh. Khi thử nghiệm một hệ thống cao cấp thuộc tầm hay nhất thế giới, trong một phòng nghe được thiết kế hoàn chỉnh, tôi không hài lòng. Bộ stereo rẻ tiền trong xe hơi của tôi nghe lại thích hơn. Có một điều gì đó không ổn chăng? Cảm giác này hối thúc tôi phải xem xét lại việc nghe nhạc là gì. Tôi quyết định quên hết âm thanh trong phần lớn thời gian nghe và để âm nhạc trở thành yếu tố chính, việc nghe khó tính hay phán xét trở thành thứ yếu. Tôi bắt đầu bật những bản nhạc tôi thích, chứ không phải các bản tiêu chuẩn để nói lên đặc điểm của sản phẩm. Lúc này, sự thôi thúc phân tích, các ý kiến phê bình thường liên tục xuất hiện trong đầu giờ không còn nữa. Kết quả là giờ tôi yêu thích âm nhạc hơn bất kỳ thời gian nào đó trước đây. Âm thanh hay hơn sẽ làm âm nhạc hay hơn - nhưng chỉ khi âm thanh đó bị lãng quên đi. Hơn nữa, sự chuyển đổi này giúp gia tăng kỹ năng nghe và đánh giá sản phẩm của tôi. Tuy nhiên, việc nghe phân tích với nhiều thể loại nhạc vẫn là một yêu cầu trong quá trình review. Việc chuyển tải được các đặc điểm âm thanh cụ thể của sản phẩm vẫn rất cần thiết để người mua dựa vào đánh giá. Nhưng lúc này, điều đó không còn chi phối việc nghe của tôi nữa. Tôi nghe bằng cảm xúc và đó mới là tầng cảm thụ cao hơn. Người phương Tây chúng tôi thường có tự duy phân tích, mổ xẻ vấn đề nên việc tách bạch từng thành phần của cái xe đạp, xe hơi đã ảnh hưởng đến việc nghe. Cứ hình dung chúng ta đang ngồi trước dàn nhạc sống. Có ai phân tách chúng ở khía cạnh cân bằng tông hay đánh giá chúng thiếu bass? Hoặc hình dung việc ngắm một bông hoa: bạn sẽ tách từng cánh, từng mảng màu của chúng ra để ngắm riêng rẽ hay nhìn tổng thể? Có một câu nói rất hay là: "Bạn càng nghe chăm chú, bàn càng nghe ít đi". Nhưng để cảm nhận cái hay của từng thiết bị, người nghe cần một quá trình từ thấp lên cao. Đã trải nghiệm qua thiết bị đời đầu, bạn mới thấy thiết bị tiếp theo hay hơn như thế nào. Ví dụ, Krell KSA-250 là ampli hay hơn KSA-200. Nhưng chỉ khi bạn đã sở hữu KSA-200, bạn mới thấy cái hay của KSA-250. Không có gì khác nhau giữa chúng khi được giới thiệu. Đơn giản là sự cảm nhận. Không có gì là sai nếu bạn không hài lòng với hệ thống của mình. Điều đó thôi thúc bạn tiến bộ hơn. Hệ thống tốt hơn sẽ truyền tải cảm xúc âm nhạc sâu sắc hơn. Nhưng đừng vì thấy hệ thống của người khác tỏ ra nhỉnh hơn, bạn lại muốn thay thế. Hãy nghe cho mình và lắng nghe tiếng nói của âm nhạc." Việt Toàn (theo Stereophile)
Bài này viết quá chuẩn. Cá nhân em thấy nghe nhạc phê nhất là bật vừa phải, tay cầm quyển tạp chí, có chén trà càng hay, thư giãn và thưởng thức lắm. Nhiều khi cao hứng hát theo một bản nào đó mình khoái cũng thấy sởn gai ốc vì ... thích Nghe nhạc mà tập trung nghe chi tiết quá thường có cảm giác mau chán. Nhưng em thấy đa phần người nghe nhạc thường gắng làm điều này , Em cũng vậy, đến nhà anh em nghe nhạc đều thế. Chỉ ở nhà nghe thì mới thư giãn hoàn toàn để nghe nhạc Truly
Bác nào còn đang lăn tăn với những "cục cưng" của mình thì hãy nhớ tới câu này trong bài viết nhé, khéo nó lại làm các bà xã sướng rơn lên vì không mất tiền đấy: "...Khi thử nghiệm một hệ thống cao cấp thuộc tầm hay nhất thế giới, trong một phòng nghe được thiết kế hoàn chỉnh, tôi không hài lòng. Bộ stereo rẻ tiền trong xe hơi của tôi nghe lại thích hơn..."
Tôi cũng có cảm nhận như vậy khi nghe bộ giàn rất cỏ của mình - vì được để trong văn phòng làm việc ở công ty tôi thấy căn phòng này có vẻ phù hợp với không gian nghe nhạc nên tôi thấy bộ giàn cỏ này còn hay hơn nhiều bộ giàn khủng đắt hơn gấp nhiều lần , và thú vị nhất là vừa nghe vừa lướt net hoạc đọc tờ tạp chí thư giãn - âm nhạc cứ tự nhiên đi vào tai mình như không khí đi vào phổi mà mình không để ý đên nó , tuy vậy nhưng không bao giờ giám nói ra khi đến nghe bộ giàn cao cấp hơn của anh em - anh em có mới đến thưởng thức thì cũng gật gù đánh giá những ưu điểm của bộ giàn mà thôi , nhiều khi lại tự hỏi hay là tai mình có vấn để ? Hay là khả năng thưởng thức âm nhạc của mình cũng cỏ thôi ?
em cũng công nhận là đúng, nhưng chỉ đúng khi ta đã trải qua rồi và hàng nghìn năm trước lão tử đã biết chân lý này từ lâu rùi (cũng giômgs mhuw đĩa THAN QUAY HẾT VÒNG NÀY LẠI ĐẾN VÒNG KIA THÔI AE TA KHÔNG THOÁT RA DC ĐÂU :lol: )
Em vẫn nhớ một giai điệu phát ra từ loa phường hồi em còn bé xíu. Em không thể nào quên được lần đầu tiên được nghe đĩa ABBA từ chiếc đài Melodia của Nga. Những cảm giác đó có gì đó gần giống như cảm giác của "Mối tình đầu" ấy các bác nhỉ.
Cái này thì ai cũng có mà bác, em thì lại chết mấy giai điệu của các bài hát dành cho thiếu nhi. Đặc biệt cái cảm giác ngồi sau xe đạp, tay khư khư 1 túi Nylon pháo và dỏng tai nghe mấy bài hát mùa xuân trên mấy cái loa "rè" đó. Cảm xúc nó khác lắm lắm!
Em cũng giống bác tran_cuong. Nhưng em ko có xe đạp để đi mà là đi bộ chơi chợ tết, trời mưa xuân + với mấy tiếng pháo và văng vẳng đâu đó trên cái loa truyền thanh bài hát "Mùa xuân nho nhỏ" của Thanh Hải. Nhớ lắm!
Chính xác ! Người ta nói nghe nhạc chứ có ai nói nghe âm thanh bao giờ... . Bộ giàn có độ chi tiết cao, dãy tần đều chưa hẳn là nghe phê, ngược lại bộ dàn hơi đần đần tí hay dãy tần không đẹp lắm chưa hẳn là không có nhạc tính. Đôi khi cái sự dính dính tiếng tí cũng là cái làm nên sự "dễ nghe"
Buồn cười, có lần cách đây khoảng 5 năm , em vô tình nghe bài "Fields Of Gold" của Eva Cassidy (chắc các bác ai cũng biết) trên Tivi, bỗng nhiên nổi hết da gà, sướng muốn ngất... và không bao giờ tìm lại được cảm giác đó nữa trên hệ thống Hifi của mình. 1 ví dụ nữa: Bà già nhà em cũng có tuổi rồi, bà thích nghe Carpenters lắm nhưng có 1 đặc điểm là chỉ thích nghe qua loa Radio hay Tivi chứ bảo vào phòng ngồi nghe dàn Hifi đàng hoàng là bà đi ra ngay. Âm thanh và âm nhạc nó là thế đấy, có biết đâu là chân lý, đâu là bến bờ.
E thì thấy phần lớn anh em chơi audio yêu âm thanh, yêu thiết bị hơn là yêu nhạc. Hơn nữa chơi là thể hiện sự khát khao vươn lên hơn cái tôi mình sẵn có. Âu cũng là nét đẹp của con người của cuộc sống, nên chúng ta cứ chơi thôi nhỉ. E nghĩ bài viết mang tính định hướng nhằm cân bằng lại cái thú chơi hơn là khích lệ chúng ta chỉ biết nghe nhạc mà quên đi thiết bị.
Bố trí không gian hi-end Xử lý tường, trần và các vật liệu dùng trong phòng Âm thanh trong phòng nghe nhạc bao gồm hai loại chính: trực tiếp và phản hồi. Phân bố của hai loại này không đều, âm thanh trực tiếp tập trung ở gần nguồn phát (loa); còn âm thanh phản hồi lan tỏa xa hơn. Vì vậy cần xử lý chúng bằng các vật liệu thích hợp. Tường bọc vải sẽ hút 70% âm cao (treble) và phản hồi 100% âm trầm (bass); khi đó ta nghe như tiếng bass lớn lên còn treble yếu đi, và âm thanh sẽ có vẻ mềm mại. Còn nếu dùng các vật liệu cứng (sơn tường, dán giấy plastic hoặc treo nhiều tranh khung kính…) thì các âm ở tần số 2000 Hz- 4000Hz (là khoảng nhạy cảm nhất đối với tai người) sẽ phản hồi hoàn toàn. Vì vậy ta có cảm giác bị ồn, âm middle nhiều và hơi cứng. Khi so sánh hệ số hút âm của các loại vật liệu chủ yếu như gạch, thạch cao, bê-tông, gỗ, thảm, màn nhung…ta dễ dàng nhận thấy màn nhung là vật liệu hút âm tốt nhất, cho phép khử những tiếng dội ở cả ba dải tần chính. Do đó người ta thường sử dụng vật liệu này trong các rạp chiếu phim, nhà hát đòi hỏi kỹ thuật cách âm cao. Bên cạnh đó, những vật liệu cứng, bề mặt nhẵn (bê-tông, kính…) có độ hút âm thấp, ta cần xử lý tiếng dội cẩn thận hơn. Vị trí đặt loa (speaker) Âm thanh từ loa phát ra được chia làm 3 loại: âm trầm (bass) có tần số dưới 125Hz, âm trung (middle- từ 450Hz tới 4000Hz) và âm cao (treble- trên 6 000Hz). Ðộ dài đường truyền của 3 loại âm thanh này trong phòng rất khác nhau Khoảng cách giữa vị trí người nghe và loa cũng như cách sắp xếp loa trong phòng có ý nghĩa rất quan trọng. Hình vẽ sau đây thể hiện 5 nguyên tắc xác định vị trí sắp xếp loa và vị trí ngồi hiệu quả: 1. Loa đặt cách xa tường và sàn nhà để tránh tiếng dội của âm thanh bass. 2. Hai loa cách xa nhau sẽ làm tăng hiệu quả stereo. Tuy nhiên cần dùng tai nghe để quyết định nên khoảng cách thế nào là phù hợp. Thông thường vị trí ngồi nghe và hai loa tạo thành một tam giác đều là hợp lý nhất. 3. Ðặt loa hướng về phía người nghe. 4. Tâm của màng loa tương đương chiều cao ngang ngực người nghe. 5. Khoảng trống sau lưng người nghe càng rộng càng tốt. Có thể đặt một tấm hút âm bằng mút xốp hoặc sợi thủy tinh để chống các âm thanh từ tường dội lại. Sắp xếp bộ phận khuếch đại (amplifier) Về lý thuyết, nên đặt amplifier càng gần loa càng tốt để giảm thiểu độ dài dây loa, tránh thất thoát tín hiệu âm thanh. Trường hợp kích thước phòng không thuận lợi cho nguyên tắc trên thì cần lựa chọn loại dây loa có chất lượng tốt. Có hàng trăm nhãn hiệu dây loa nổi tiếng như Van Den Hui, Transparent, MIT, Synergitic, Purist Audio… với giá dao động từ vài trăm tới vài ngàn USD phục vụ cho các lọai loa, máy khác nhau. Chất lượng dây loa phụ thuộc vào chất liệu chế tạo (vàng, bạc, đồng, bạch kim, hợp kim…), công nghệ chế tạo, tiết diện dây và bí quyết nhà nghề của từng hãng sản xuất. Ðể đảm bảo chất lượng âm thanh, một nguyên tắc cơ bản là tiết diện dây phải tỷlệ thuận với độ dài dây loa. Nếu khoảng cách này dưới 5m thì nên dùng loại dây có tiết diện 1,5 mm2, còn nếu trên 5m thì dùng lọai 2,5 mm2 trở lên. Mỗi dây loa có hai đầu được đánh dấu bằng hai màu khác nhau (thường là đỏ và đen) để phân biệt hai cực âm dương của tín hiệu. Vì vậy việc đấu dây cũng phải cẩn thận sao cho phù hợp với hai cực của loa cũng phân biệt theo hai màu đó. Ngoài ra trong khi hoạt động, amplifier sẽ nóng, do đó không nên phủ vải kín hoặc xếp chồng lên máy khác. Sắp xếp bộ phận nguồn (source) Khoảng cách giữa nguồn (CD transport và D/A converter) với amplifier càng ngắn càng tốt nhằm tối đa hóa hiệu quả truyền tín hiệu. Những loại dây nối các thiết bị này cũng rất đa dạng, được chia làm hai loại chính: dây RCA với đầu nối kiểu bông sen và dây balance (XLR) có đầu nối 3 cực. Thường các máy chất lượng cao có thiết kế mạch balance cho phép sử dụng đầu XRL làm tăng hiệu quả âm thanh khá nhiều. CD Transport có môtơ chạy trong khi hoạt động nên sẽ tạo ra hiệu ứng rung cơ học, vì vậy cần đặt mỗi thiết bị nguồn một cách độc lập, không chồng lên nhau và sử dụng một số miếng kê khử rung cho từng thiết bị. Trên đây chỉ là một số thông tin cơ bản giúp bạn có thể phần nào cải thiện chất lượng âm thanh của dàn máy. Dĩ nhiên áp dụng trong thực tế còn phụ thuộc rất nhiều yếu tố khác liên quan tới đặc điểm cá nhân từng người. Chúc bạn thành công! Lựa chọn phần nguồn hi-end Một dàn máy hi-end được kết hợp bởi 3 phần chủ yếu: phần nguồn tín hiệu (source) gồm đầu đọc đĩa CD và bộ giải mã D/A converter; phần công suất khuếch đại (amplifier) và hệ thống loa (loudspeaker). Về nguyên tắc, đẳng cấp của 3 phần trên phải tương đương với nhau, tuy nhiên các chuyên gia luôn nhấn mạnh rằng cần chú ý đặc biệt phần nguồn (CD và D/A) vì quá trình tái tạo âm thanh bắt đầu từ đây và chất lượng dàn máy phụ thuộc phần lớn vào quá trình đó. Hoạt động của bộ phận nguồn tín hiệu (CD và D/A) Bộ phận này có 3 chức năng cơ bản: đọc tín hiệu digital trên mặt đĩa, lọc và chuyển nó sang dạng analogue và tiền khuếch đại tín hiệu analogue trước khi đưa vào phần công suất. Tùy theo quan điểm thiết kế của từng hãng mà người ta sản xuất ra những đầu đọc đĩa CD bao gồm cả 3 chức năng (gọi là Intergrated CD Player) hoặc tách làm 2 bộ phận riêng biệt là đầu đọc (CD Transport) và giải mã digital sang analogue (D/A Converter). Khi những chiếc máy đọc đĩa CD đầu tiên xuất hiện năm 1976, người ta đã tỏ ý nghi ngờ chất lượng của nó vì quả thực so sánh với đĩa kim nhựa thông thường (vinyl), âm thanh CD khô cứng và thiếu tự nhiên hơn nhiều. Nhờ tiến bộ của công nghệ kỹ thuật số, những nhược điểm trên đã dần dần được cải thiện và ngày nay không ai có thể phủ nhận ưu thế tuyệt đối của các thiết bị này. "CD một cục" hay CD tách rời? Câu trả lời nằm trong hai điều đơn giản: giá tiền và cảm nhận của tai bạn. Về mặt tâm lý, việc sử dụng bộ CD tách rời (CD Transport + D/A Converter)sẽ có chất "nhà nghề” và hiệu quả cao hơn vì như vậy ta sẽ tận dụng được ưu thế chế tạo của nhiều nhà sản xuất khác nhau. Thí dụ hãng CEC nổi tiếng về phần cơ đọc đĩa (CD Transport) còn Mark Levinson lại xuất sắc trong phần giải mã (D/A Converter). Như thế kết hợp hai nhãn hiệu này sẽ cho một kết quả tối ưu. Tuy nhiên giải pháp trên về mặt tài chính sẽ tốn kém vì mỗi bộ phận rời giá thường rất cao và ngoài hai thiết bị kể trên, bạn còn phải đầu tư thêm dây dẫn tín hiệu digital từ CD tới D/A nữa. Có một số hãng như Accuphase hay Krell có chế tạo CD một cục (CD player) để tiện lợi cho người sử dụng, nhưng giá bán cũng vào loại ngang ngửa với những bộ CD tách rời của các hãng khác. Vì vậy, trước khi quyết định, bạn cũng nên nghe thử và cân nhắc khía cạnh tài chính của từng giải pháp. Kinh nghiệm cho thấy câu "tiền nào của nấy" nói chung vẫn có nguyên giá trị trong lĩnh vực này. Lưu ý khi chọn đầu đọc CD Trước tiên phải quan tâm tới bộ phận cơ khí. Ða số những đầu CD cao cấp thường sử dụng dàn cơ CDM 9, CDM12, CDM12 Pro hay CDM 14 của hãng Philips. Một số hãng khác như Audio Research (Mỹ) hay Sphinx (Hà Lan) lại sử dụng bộ cơ VRDS của TEAC. Riêng Sony (Nhật), Goldmun (Thụy Sĩ) hay Audiomeca (Pháp) thường tự chế bộ cơ riêng cho các thiết bị của mình. Trường hợp hãng CEC (Nhật) lại hoàn toàn khác biệt, họ là người đầu tiên phát minh ra hệ thống cơ cho máy CD vận hành bằng dây courroie, giúp triệt tiêu các xung động của mô tơ, tạo hiệu quả âm thanh tối đa. Ðiểm thứ hai cần chú ý là mắt laser đọc đĩa, bạn nên xem kỹ hiệu gì, số serie bao nhiêu để phòng hờ sau này có thể thay đổi khi mắt đã bị "lão hóa". Ngoài ra khía cạnh thẩm mỹ cũng không nên xem nhẹ, bởi lẽ mỗi sản phẩm hi-end ngoài giá trị sử dụng của nó, còn xứng đáng là một tác phẩm nghệ thuật tạo hình thực sự, và cảm quan thị giác sẽ làm cho người đam mê thưởng thức âm nhạc một cách hiệu quả hơn. Những thương hiệu máy CD nổi tiếng Các hãng hàng đầu phải kể tới Jadis (Pháp); Wadia, Krell và Mark Levinson (Mỹ); CEC và Accuphase (Nhật); Goldmun (Thụy Sĩ); Linn (Scotland)… Tiếp theo đó là dòng sản phẩm cao cấp của những thương hiệu nổi tiếng như Sony, Marantz, Denon… (Nhật); Micromega, Yba, Audiomeca…(Pháp); Audio Analogue (Ý)… Thường mỗi thương hiệu có phong cách thiết kế và kiểu dáng khác nhau, nhưng nét nổi bật chung vẫn là mức giá bán được sử dụng như một chỉ tiêu phân chia đẳng cấp. Mà ở mức độ cao như thế thì sự chênh lệch chất lượng rất khó nhận biết, chỉ hơn nhau 5 -10% là giá đã có thể tăng lên nhiều lần. Tuy vậy người tiêu dùng vẫn sẵn sàng chấp nhận vì họ hiểu con đường đi tìm sự hoàn hảo của âm thanh không bao giờ bằng phẳng và dễ dàng như các sản phẩm thông thường khác. Tự đánh giá chất lượng âm thanh dàn hi-end Các chuyên gia gợi ý rằng nếu muốn biết dàn máy của mình hay tới mức độ nào, tốt nhất là bạn hãy đi nghe “nhạc sống”, sau đó về so sánh với âm thanh từ dàn máy phát ra với cùng bản nhạc đó. Tuy nhiên trong thực tế điều đó rất khó thực hiện, vì vậy cần có một số “thủ thuật” đáp ứng nhu cầu đánh giá dàn máy hi-end đơn giản mà chính xác. "Ðộ trung thực" của âm thanh Hãy bắt đầu bằng tiếng độc tấu piano và contrebass. Hai nhạc cụ này cho phép ta test khoảng âm cao (treble) và trầm (bass) là những "vùng nhạy cảm" với thính giác. Một nốt nhạc piano cao "tròn trịa", không bị "vỡ”, có cảm giác "mọng", đó là âm thanh gần với tự nhiên. Tương tự thế, một tiếng contrebass "sâu", "gọn", "nặng" và " không có đuôi” chứng tỏ độ xử lý tinh tế của dàn máy. Thông thường khi dùng kỹ thuật test này, dễ nhận thấy rằng ampli bóng đèn có ưu thế hơn bán dẫn rất nhiều, cảm giác âm thanh êm và nghe càng lâu càng thấy hay, hoàn toàn không bị "mệt". Dĩ nhiên để cảm nhận được điều này, ngoài khả năng bẩm sinh về "nhạy cảm thính giác", bạn còn phải có một quá trình nghiên cứu - nghe thử - so sánh âm thanh thật trong các buổi trình diễn với âm thanh của các dàn máy khác nhau. Trong khi thử nghiệm, bạn nên sử dụng những đĩa CD nguyên gốc (nếu có đĩa test càng tốt), lựa chọn môi trường cách âm tiêu chuẩn và nghe vào thời điểm đêm khuya để việc đánh giá chính xác hơn. "Ðộ ấm áp": giọng nam trầm là thước đo cơ bản Thực ra chất lượng âm thanh của một dàn máy chủ yếu nằm ở khoảng tần số trung-thấp (low-middle). Khác với âm cao (treble) và trầm (bass) có thể điều chỉnh để “nịnh” tai người nghe (mà nhiều quán cà phê vẫn làm thế bằng equalizer), âm trung- thấp khó tăng giảm hơn. Những người chơi nhạc nhà nghề thường căn cứ vào dạng âm thanh này để đánh giá. Album của những ca sĩ như Louis Amstrong, Randy Travis, Chriss Rea….sẽ giúp bạn kiểm nghiệm chính xác nguyên tắc này. Một giọng nam trầm, nghe như xuất phát từ lồng ngực và cực kỳ "có hồn" , ấm áp là biểu hiện của đẳng cấp dàn máy. Khi nghe thử trong khoảng tối không đèn, nếu bạn cảm giác như tiếng hát "nhô" lên phía trước, ca sĩ như đứng ngay trước mặt thì bạn có thể yên tâm về các thiết bị âm thanh của mình. "Ðộ hoành tráng": thử nghiệm bằng dàn nhạc hòa tấu Khi ngồi trước cặp loa nghe nhạc, bạn sẽ chìm trong không gian lập thể hai chiều (stereo) nên khó cảm nhận “độ sâu” hay “độ hoành tráng" của âm thanh. Tuy nhiên một dàn máy hi-end hoàn toàn có thể tạo dựng được điều đó. Nếu nhắm mắt lại tưởng tượng, bạn xác định rõ ràng vị trí từng nghệ sĩ trong dàn nhạc: dàn dây bên trái, dàn hơi bên phải, bộ gõ phía sau… tức là âm thanh đã có "chiều sâu hoành tráng" rồi đó. Một số chuyên gia am tường còn có khả năng nhận biết cả số lượng nhạc công biểu diễn (thí dụ 8 cây violon, 4 cây cello, 2 kèn ôboa….) hay phân biệt chính xác hai dàn nhạc cùng chơi một tác phẩm trong 2 CD khác nhau. Những bản nhạc thường được dùng để đánh giá chỉ tiêu này là các album của Johan Strauss, Beethoven hay nhạc sĩ đương thời Yani… Có điều cần lưu ý là khi nghe thử, bạn không nên mở volume lớn vì một dàn máy tốt phải cung cấp “đủ tiếng” ngay cả khi âm lượng “vừa đủ nghe”. "Ðộ hài hòa tổng thể”: nhạc jazz phù hợp nhất Ðộ hài hòa thể hiện mức phối hợp âm lượng giữa ba khoảng âm cao (treble) - trung (middle) - và trầm (bass). Những dàn máy cao cấp không thiết kế mạch chỉnh âm (tone) và chỉnh cân bằng (balance) để đảm bảo độ trung thực tối đa. Khi nghe nhạc jazz, nếu bạn thấy âm thanh của từng nhạc cụ tách bạch, rõ ràng và không lấn lướt nhau thì có nghĩa là “độ hài hòa" đã đạt tiêu chuẩn. Chỉ duy nhất có một âm thanh được phép "nổi" lên, đó là giọng hát. Nên thử với nhiều album, nhiều ca sĩ để sự so sánh được chính xác hơn. Tìm kiếm những "người khiêm nhường" Trong dàn nhạc giao hưởng bao giờ cũng có một số "nhân vật khiêm nhường" phụ trách các nhạc cụ mà thời lượng tham gia rất ít như bộ gõ nhỏ, dây đồng tạo âm thanh phalê hay "lắc xúc xắc”… Thường chỉ những dàn máy hi-end mới đủ khả năng tái tạo các âm thanh tinh tế đó. Vì vậy muốn biết dàn âm thanh đạt được độ chi tiết ra sao, khi thử nghiệm, bạn hãy lắng nghe thật kỹ để nhận ra vị trí của các “nhân vật khiêm nhường nhưng không thể thiếu" kể trên. Nếu sự xuất hiện của "họ” trong bản nhạc rất "tự nhiên", phù hợp với tổng thể chung và mức độ hợp lý thì chỉ tiêu này đạt yêu cầu rồi đấy!
Chọn đĩa hi-end Khi đã sắm dàn hi-end, nhiều người cũng đầu tư không ít cho phần đĩa để cảm nhận sự khác biệt về âm thanh. "Phần cứng" và "phần mềm": nên cùng đẳng cấp Cũng giống như trong vi tính, một dàn máy hi-end (phần cứng) chỉ phát huy hết khả năng khi sử dụng những đĩa nhạc CD (phần mềm) chất lượng cao. Nhiều người nghĩ đơn giản rằng tín hiệu digital chép từ đĩa gốc qua đĩa trắng sẽ không thay đổi chất lượng, tuy nhiên khi đưa vào dàn máy hi-end thì mức độ chênh lệch hoàn toàn rõ rệt: độ "tròn tiếng", "sạch sẽ”, sự ấm áp, tinh tế và "hùng tráng" của âm thanh đều bị “hao hụt” đi nhiều. Do đó nhiều hãng sản xuất đầu đọc CD cao cấp như C.E.C, Accuphase, Goldmun… chỉ thiết kế cho người sử dụng nghe đĩa gốc, không đọc được đĩa chép, nhằm đảm bảo chất lượng âm thanh cao nhất, phát huy hiệu quả tối đa của dàn máy. Có thể khi nghe so sánh đĩa chép với đĩa gốc, nhiều người sẽ cho rằng mức giá gấp nhiều chục lần không phù hợp với sự chênh lệch âm thanh đem lại, tuy nhiên ở đẳng cấp hi-end, sự cải thiện âm thanh khoảng 10%, người chơi đã không còn chấp nhận thưởng thức âm thanh cũ nữa, và họ sẵn sàng trả thêm tiền cho sự thay đổi đó. Chọn CD hi-end chất lượng cao Chất liệu đĩa, hãng sản xuất, quy trình ghi âm và công nghệ ứng dụng là những yếu tố quyết định chất lượng một đĩa CD gốc. Về nguyên tắc, khi lựa chọn, người mua khó phân biệt chất liệu làm đĩa CD, tuy nhiên qua cảm quan có thể phần nào đánh giá được điều đó. Một số CD được quảng cáo là đĩa vàng (gold disc) do có tráng một lớp kim loại đặc biệt ánh vàng trên bề mặt để tạo hiệu quả âm thanh và tăng độ bền sản phẩm. Những gold disc như thế thường phát hành với số lượng hạn chế và giá bán rất cao, nhưng bù lại chất lượng âm thanh ở mức độ hoàn toàn tin tưởng. Ðối với các CD thông thường khác, chỉ tiêu lựa chọn hợp lý hơn là căn cứ vào thương hiệu của hãng sản xuất. Một hãng có tên tuổi thường đồng nghĩa với quy trình công nghệ hiện đại, thiết bị tiên tiến và đội ngũ chuyên môn lành nghề, vì vậy người chơi có kinh nghiệm thường xuất phát từ yếu tố này khi lựa chọn. Muốn thưởng thức nhạc classic phải tìm đến Sony Music Entertainment, EMI, BMG, Grammophon… , nhạc jazz, country, blue thì có Real Music, Chesky Record, Prestige, TelarcDigital… Ðó là những tên tuổi tiên phong trong từng thể loại âm nhạc mà người nghe có thể tra cứu dễ dàng trên các website chuyên ngành. Những CD cao cấp thường cung cấp đầy đủ thông tin về quy trình ghi âm cho người nghe tham khảo. Những quy trình này được thể hiện dưới dạng ký tự A (analogue) và D (digital). Thí dụ đĩa CD sản xuất theo quy trình ADD nghĩa là người ta sử dụng một máy ghi âm analogue trong quá trình thu tiếng và máy kỹ thuật số (digital) để hoà âm và ghi đĩa. Những CD có dùng kỹ thuật analogue thường sử dụng bản gốc từ những thập niên trước 80, khi kỹ thuật số chưa phát triển, âm thanh "mộc" và "tự nhiên" nhưng bộc lộ nhiều "âm tạp" , còn CD toàn số hóa (DDD) thì sắc sảo, chi tiết nhưng "khôâ" và "lạnh" hơn. Do đó, căn cứ vào những ký hiệu này người mua có thể biết phần nào chất luợng âm thanh của CD và quyết định lựa chọn theo sở thích của mình. Bên cạnh các chi tiết kể trên, những thông tin về công nghệ chế tạo cũng là một chỉ tiêu tham khảo có giá trị. Các CD ký hiệu HDCD (High Definition Compatible Digital), XrCD (Extended Resolution CD) hay SACD (Super Audio CD)… thể hiện những công nghệ ghi âm tiến bộ nhất trong lĩnh vực số hoá (digital) mà các hãng ứng dụng để sản xuất ra dòng sản phẩm chất lượng cao của họ. Dĩ nhiên những đĩa CD theo tiêu chuẩn đó đòi hỏi phải có bộ phận giải mã tương ứng mới phát huy hết tác dụng. Với sự phát triển vũ bão của khoa học kỹ thuật, rõ ràng mức độ cải thiện chất lượng âm thanh của “phần mềm” hi-end chưa có điểm dừng, và còn nhiều bất ngờ thú vị.
Chăm sóc phòng nghe và thiết bị hi-end Cần thời gian "chạy rodage" cho máy Tất cả các bộ phận trong dàn máy, từ CD, giải mã D/A, pre-amplifier, amplifier, loa, dây dẫn… ở đẳng cấp cao đều cần có thời gian "chạy rodage" để phát huy tối đa chất lượng. Khoảng thời gian đó có thể tính bằng ngày hoặc bằng tháng tùy thuộc chủng loại và đặc điểm của từng sản phẩm. Thiết bị điện tử (CD, amplifier) cần từ vài ngày đến vài tuần. Riêng đối với loa thì nguyên lý chế tạo sẽ quyết định thời gian rodage hợp lý. Theo đó các loại loa điện động (electrodynamique- thí dụ loa mành) đòi hỏi từ vài ngày đến vài tháng, còn loa điện tĩnh (electrostatique- các loa thông thường) thì sẽ phải từ 6 đến 8 tháng hoặc lâu hơn nữa. Trong giai đoạn này, các thiết bị nên được duy trì ở chế độ làm việc liên tục, trên 12 giờ mỗi ngày, ở mức âm lượng thấp để dòng điện và nhiệt độ tác động giúp " tối ưu hóa" các thông số kỹ thuật và đưa máy vào chế độ làm việc ổn định. Và như thế, nếu những ngày đầu tiên bạn cảm thấy chưa thỏa mãn với dàn máy của mình thì chớ vội lo ngại, với thời gian tình hình sẽ được cải thiện dần. Chăm sóc kỹ phòng nghe Không gian nghe nhạc có ảnh hưởng rất nhiều tới chất lượng âm thanh. Xử lý tường, sàn, trần và lựa chọn các vật liệu phù hợp là bài toán cần cân nhắc kỹ. Tường bọc vải sẽ hút 70% âm cao (treble) và phản hồi 100% âm trầm (bass); khi đó ta nghe như tiếng bass lớn lên còn treble yếu đi, và âm thanh sẽ có vẻ mềm mại. Còn nếu dùng các vật liệu cứng (sơn tường, dán giấy plastic hoặc treo nhiều tranh khung kính…) thì các âm ở tần số 2.000 Hz- 4.000Hz (là khoảng nhạy cảm nhất đối với tai người) sẽ phản hồi hoàn toàn, vì vậy ta có cảm giác bị ồn, âm middle nhiều và hơi cứng. Khi so sánh hệ số hút âm của các loại vật liệu chủ yếu như gạch, thạch cao, bê-tông, gỗ, thảm, màn nhung…người ta nhận thấy màn nhung là vật liệu hút âm tốt nhất, cho phép khử những tiếng dội ở cả 3 dải tần chính. Do đó người ta thường sử dụng vật liệu này trong các rạp chiếu phim, nhà hát đòi hỏi kỹ thuật cách âm cao. Bên cạnh đó, những vật liệu cứng, bề mặt nhẵn (bê-tông, kính…) có độ hút âm thấp, ta cần xử lý tiếng dội cẩn thận hơn. Nhiều người đã sử dụng các tấm tản âm bằng gỗ, thiết kế theo kiểu lá sách cửa sổ, đặt ở 4 bức tường trong phòng, để giải quyết bài toán này và đã thấy hiệu quả rõ ràng. Kỹ thuật đấu dây Dây dẫn tín hiệu giữa các phần điện tử (CD, D/A, pre-amplifier,main-power…) và dây loa có tầm quan trọng đặc biệt đối với chất lượng âm thanh. Ngoài việc chọn lựa chủng loại thích hợp, kỹ thuật đấu dây cũng đóng vai trò đáng kể. Trước khi thực hiện thao tác này, bạn nên dùng cồn hoặc dầu chuyên dụng để làm sạch tất cả các đầu tiếp xúc giữa máy và dây. Sau đó khi đấu dây bạn cần chú ý đặc biệt tới hai đầu âm (-) và dương (+) của jack cắm sao cho phù hợp, tránh nhầm lẫn, ảnh hưởng tới âm thanh. Hầu hết các loa Hi-end đều có đầu nối với amplifier theo kiểu hai cầu, tách rời phần loa bass và midlle, treble. Vì vậy trước khi nối máy, bạn nên kiểm tra kỹ tiếp xúc của hai cầu đó. Ngoài ra, xin cung cấp một "bí quyết nho nhỏ" giúp bạn đấu dây loa hiệu quả: đó là nối theo kiểu đường chéo, dây âm (-) vào cầu trên và dây dương (+) ở cầu dưới. Bạn sẽ thấy tiếng bass mềm mại và gọn gàng hơn nhiều.
Em nghĩ mọi người khi ở chỉ đôi khi mới bật đĩa test để lắng nghe bộ dàn của mình , đa số là mở thể loại nhạc mình thích ( với các đĩa test có nội dung hay cũng nằm trong số này ) . Phần lớn khi đến nhà bạn giao lưu đều bật đĩa test để ...soi , so sánh . Tuy nhiên 1 ko gian nhiều người và tư tưởng ko thoải mái sẽ ko thể nào giúp ta hòa mình vào âm nhạc để thấy cái hay của bản nhạc được thể hiện , hay tập trung để nghe test đc . bài viết trên rất có ý nghĩa , em thấy câu này rất hay : "Nhưng đừng vì thấy hệ thống của người khác tỏ ra nhỉnh hơn, bạn lại muốn thay thế. Hãy nghe cho mình và lắng nghe tiếng nói của âm nhạc."
Bài viết rất hay, và ai cũng dễ dàng thấy cái hay này ! và cũng như một bản nhạc hay, nghe hay đọc xong để suy ngẫm chút ít, để thư giãn và rồi để... quên :mrgreen:
Em vẫn nhớ đến cái cảm giác gai gai, lạnh lạnh, tim rung bần bật khi lần đầu tiên nghe ABBA trên con sonywalkman - năm 1998
