Tự làm bộ Cross over đơn giản,

Đặt vấn đề : tiếp theo đà phát triển của phong trào chơi ampli đèn và loa toàn dải lan rộng đến Việt Nam, ngày nay nhiều bạn lại bước tiếp con đường đam mê của mình bằng việc chơi nhiều loa với nhiều ampli cùng lúc, nhằm hoà quyện được thứ âm nhạc đầy màu sắc mang đặc trưng của các loại nhạc cụ khác nhau. Thật vậy, dù rất tinh tế và trung thực nhưng âm thanh từ 1 chiếc loa toàn dải sẽ bị suy giảm khá nhiều khi tái tạo các dải tần số thấp dưới 200Hz cũng như dải cao trên 14KHz, thậm chí các loa kèn dù hay đến đâu cũng chỉ có thể lên tiếng trong dải tần khoảng 400-10KHz mà thôi.

Sự ra đời của ampli TacT đã được đón nhận khá nồng nhiệt cũng nhờ tính năng lập trình để tự đảm nhận được khoảng tần số mong muốn, Tuy nhiên giá cả của ampli TacT còn khá cao chưa phù hợp lắm với đa số anh em mới chơi. Giải pháp tiếp theo là sử dụng các bộ Cross-over hàng hiệu dùng linh kiện bán dẫn ( IC và Op-amp ), đây là giải pháp nhanh và rất hiệu quả, tuy nhiên việc để cho tín âm thanh bị xử lý bởi khá nhiều linh kiện bán dẫn sẽ làm nhiều bạn lo lắng thiếu tin tưởng về chất lượng âm thanh đầu ra. Vậy chỉ còn 1 cách là tự tạo ra 1 chiếc Cross-over dùng đèn điện tử với số linh kịên tối thiểu , chất lượng linh kịên hoàn toàn có thể kiểm soát được. Yêu cầu đặt ra như sau :.

- Bộ lọc tần phải chia ra được 3 dải tần từ 0-500Hz, 500-10KHz và từ 10KHz trở lên.
Trở kháng vào lớn trên 100Kohm để phối hợp tốt với đầu CD.

- Nhận thấy rằng hầu hết các tần số âm thanh từ các nhạc cụ cơ bản của dàn nhạc như Piano, Violon, Guitar… phải được tái tạo 1 cách trung thực nhất, tôi quyết định để nguyên không can thiệp chút nào vào khoảng tần số này, tức là từ 500Hz đến 10KHz. Vậy công việc còn lại chỉ là lấy ra tín hiệu tần số thấp ( Bass ) và cao (Treble) mà thôi.

Sau vài tháng nghiên cứu mày mò thực nghiệm, hiện nay tôi đã tương đối hài lòng với bộ Cross-over tự chế với tinh thần “ càng ít can thiệp vào tín hiệu âm thanh càng tốt” .

Nếu bạn nào đã từng tự làm cho mình 1 chiếc Prề đèn thì việc thực hiện chiếc X-over này cũng đơn giản như vậy thôi !

Ta thử xem nhé

 

Chả thấy gì ?
Nhưng bạn phải làm từ từ đó , có chộp picture cho mọi người nha !
Phen này mỉnh phải mua bass Fostex quá !

 

Đây là sơ đồ

 

Các bạn có thể thấy số linh kiện sử dụng là rất ít so với các mạch X-over có trên trên mạng, và giá trị của chúng cũng không có gì đặc biệt khó tìm, qua thử nghiệm tôi thấy sử dụng các điện trở do TQ sản xuất là đạt yêu cầu, tuy nhiên các tụ điện rất nên dùng loại tốt, các bạn nên tìm mua ở các hàng rã máy cũ. Cũng nên đo thử thật kỹ trị số trước khi lắp vào mạch để tránh sai số sau này rất khó khắc phục.

Cấp nguồn cho mạch điện này thật đơn giản, các bạn tìm mua 1 cục biến áp cách ly loại tròn của Hoàn Cầu 220V/100V dùng cho TV nội địa, dùng dây đồng tráng men 0.5 mm quấn thêm trên lõi từ khoảng 50 vòng bạn sẽ lấy ra được áp đốt tim cho 2 đèn 6SN7 khoảng 6V ( tuy nhiên do biến áp kích cỡ khác nhau nên bạn phải tự xác định số vòng dây bằng thưc nghiệm ). Việc nắn điện cao áp qua 4 chiếc diode rồi lọc bằng 1 mạch CRC 220uF/1Kohm/470uF là xong.

 

LẮP RÁP :

Nhận thấy bên trong chiếc amply chạy đèn 300B của tôi còn 1 số chỗ trống, tôi bèn khoan thêm 2 lỗ nữa để lắp thêm 2 chiếc đèn 6SN7, cũng như 2 đôi cọc tín hiệu ra cho bass và treble. Việc làm này tận dụng được bộ nguồn cũng như tín hiệu được chạy trong khoảng ngắn nhất nhằm giảm nhiễu cho toàn máy

 

Mạch điện bên trong tôi chỉ dùng 1 chiếc trạm hàn để làm như sau :

 

Thoạt trông bạn có thể nghĩ mạch điện khá lộn xộn, tuy nhiên nó lại bảo đảm cho đường đi của tín hiệu được ngắn nhất bởi linh kiện được nối với nhau hoàn toàn bởi chính chân của chúng. Dù sao nếu cầu toàn hơn các bạn có thể làm 1 bản mạch in thì tuyệt hảo !!!

Sau khi thực hiện xong, kiểm tra sơ bộ thấy không có gì sai thì tiến hành đóng điện chạy thử, vì mạch khá đơn giản nên xác suất thành công khá cao.

Đo thử : dùng chương trình Audio tester, tôi được kết quả như sau :

 

Dải thấp qua

 

Và dải cao qua

 

Cuối cùng thì trông nó như thế này

 

Và đằng sau của nó gồm có : 1 đường in RL, 2 đường out RL High & Low, 1 đường ra loa LR.

 

Sau khi hoàn thành chiếc Cross over, tôi đã có thể yên tâm chơi bộ dàn như sau :
- Loa bass JBL LE15 kéo bằng ampli đèn 845-SE
- loa trung Lowther PM6A chơi với ampli đèn 300B-SE
- Loa treble mành Fountek Neo-CD2.0 chạy ampli đèn EL34-SE

 

Và đây là số ampli của tôi cho bộ dàn này :
Thật hạnh phúc biết bao khi nghe cả bộ dàn lên tiếng hát, niềm sung sướng không gì tả hết, âm thanh được tái hiện thật chi tiết và trung thực, không một nhạc cụ nào bị lãng quên. Nào hãy thử làm cùng tôi các bạn ơi.

 

Tuy nhiên đây cũng chỉ là giải pháp khởi đầu, và trên thực tế vẫn còn rất nhiều điều chưa khám phá hết về Cross-over, vậy rất mong các bạn cùng tham gia trao đổi kinh nghiệm nhé.

Xin cảm ơn các bạn đã đọc bài.
VGLss

 

Bác Via tìm đâu ra 2 cái tụ như hai hạt đỗ đen thế. Nhật Tảo có không vậy? Nếu có bác nhặt cho em một ít nhé.

 

Chào bác Viagraless !
Cám ơn bác đã nhiệt tình dìu dắt những anh em đi sau ! Giải pháp hết sức đơn giản về mặt mạch điện ! Dể làm hết sức khi bác Viagraless đã tận tình cầm tay chỉ việc ! Xông vào làm thôi ! Nhưng nếu CD không có volume out thì mỗi khi muốn nghe to hay nghe nhỏ thì phải chỉnh 3 nút volume đôi hoặc 6 volume đơn ! :? Xin toàn thể anh em nghĩ cách cải tiến them 1 chút cho hoàn thiện nhưng có lẻ theo đúng tinh thần của bác Viagraless đặt ra : Ít can thiệp vào mạch chừng nào tốt chừng đó ! Xin cám ơn trước mọi người ! Và nhất là cám ơn bác Víagraless nhiều nhất !

 

Cảm ơn bác đã quan tâm, Bác nói đúng rất đúng, việc sử dụng nhiều ampli cũng tạo nên 1 số khó khăn nhất định, giải pháp tạm thời của em là dùng volume có nấc để đặt sẵn vị trí tương ứng.

Cũng không có gì khó khăn nếu bạn làm thêm một chiếc Rề chất lượng tốt đặt giữa CD và X-over, vậy mời bạn tiếp tục sang chủ đề Rề nhé. Xin cảm ơn.

PS : Em cũng đang nghiên cứu cái volume điện chạy IC để khiển được 6 đường cùng lúc ( giống như đầu Receiver vậy ) khi nào xong em sẽ post tiếp.

@ nhắn tin : có đ/c nào làm ở vinaphone HCM, kiếm dùm em bác TA-SUN với, nhắn rằng có VGLss đang cần gấp bản thiết kế mạch in cho IC volume, xin cảm ơn.

 

Chào Bác Via!
Lâu nay em vẫn ấp ủ 1 active crossover để xài, nhưng kiếm khó quá! nay thấy Bác hướng dẫn diy tube ac.x-over này, em cũng muốn làm một cái xem sao. Nhưng vì em là dân amateur, mù tịt về điện tử, nên cũng cảm thấy khó khăn. Theo Sê-ma của Bác, có nhiều điều em chưa hiểu, Bác cho em hỏi tí nhá.
- Phần midrange Bác cho chạy thẳng, như vậy thì với loa dome midrange của em đường kính chỉ 5cm hoặc 8cm thì có thể thể hiện được tần số 500Hz không? có ảnh hưởng gì cho loa không? (vì Bác xài fullrange cho loa mid nên em nghĩ không vấn đề gì!)
- Tần số cắt của ac.x-over có ảnh hưởng gì đến độ dốc như trong passive x-over không?
- Trong Sê-ma, Bác không nói đến dòng đốt tim đèn, có phải dòng khoảng 2,5A thì được không?
- Nếu em xài thì ac.x-over sẽ nằm sau pre và trước power, liệu trở kháng input-output có tương thích với bộ pre-pow của em hay không? (pre-pow của em là bán dẫn).
- Bác có sê-ma nào mà tần số cắt là 500Hz và 6000Hz không? cho em tham khảo với.
Thank Bác alot.

 

Chào bác mặt nạ, chúc mừng năm mới !!! Em xin trả lời như sau :

1-Bác xem lại cái loa Mid của bác ghi bao nhiêu Hz thì mới quyết định được nên cắt ở tần số nào, nếu bác cảm thấy loa Mid của bác không xuống nổi dưới 500 Hz, nghĩa là bác muốn loa bass đảm nhiệm luôn phần này ? vậy bác thay đổi 2 con trở 150Kohm ở đầu vào đèn Low freq bằng 2 chú 100K, tần số cắt sẽ đẩy lên khoảng 700Hz đó.

2- Trong mạch X chủ động, 2 vấn đề tần số cắt và độ dốc hoàn toàn có thể điều chỉnh độc lập mà không ảnh hưởng lẫn nhau.

3-Dòng đốt tim mỗi đèn khoảng 600mA ( đèn Mỹ ) và 900mA ( đèn Nga )

4- Em đã thử xài amp bán dẫn và thấy không có vấn đề gì về trở kháng cả.

5- Shema thì rất nhiều và đều khá phức tạp, bác cứ thử làm mạch như của em trước đã, chuyện tần số cắt thì phải tìm bắng thực nghiệm thôi. Muốn chính xác hơn thì bác down load chương trình đo tại : http://www.audiotester.de nhé.

Chúc bác thành công.

 

QUOTE :
Em đã nghiên cứu kỹ sơ đồ tube active crossover bác gửi cho em, có khá nhiều vấn đề cần giải đáp, em xin nêu ra đây:
1. Theo giới thiệu của bác thì mạch này có LF<500Hz và HF>10kHz. Nếu muốn thay đổi tần số cắt thì linh kiện nào là quyết định, công thức tính thế nào?
2. Giải trung bác không can thiệp gì cả, em nhất trí, nhưng nếu muốn chặn khoảng tần số trên 5kHz thì làm thế nào? (vì em định xài Fostex cho dải trung nhưng hình như ở trên 5kHz Fostex nghe hơi chói, em nghĩ có lẽ đơn giản nhất là mắc ngay 1 con tụ song song với củ loa là được, liệu làm thế có ổn không hả bác, nếu ổn thì nên chọn loại tụ nào, trị số bao nhiêu? )
3. Các tụ điện trong sơ đồ bác dùng 2 loại ký hiệu: loại có 2 vạch song song thì em hiểu là tụ không phân cực; còn loại có 1 vạch cong và 1 vạch thẳng có phải là tụ hóa phân cực không? nếu vậy thì hình như không có tụ hóa nào trị số nhỏ như vậy? nếu đúng là phân cực thì đâu là +, - ? (câu này bác đừng cười em nhé)
4. Trong sơ đồ, mỗi kênh bác bác dùng 1 đèn 6SN7, trong đó ½ đèn cho LF, ½ còn lại cho HF. Nếu em đổi lại, 1 đèn cho LF, 1 đèn cho HF, mỗi đèn đều dùng 1/2 cho kênh phải, ½ cho kênh trái thì có được không? Đốt tim dùng AC hay DC?
5. Trong sơ đồ này nếu có thể chọn linh kiện loại tốt để nâng cao chất lượng thì những linh kiện nào cần ưu tiên hơn cả?
6. Chiếc Crossover này có thể đấu thẳng vào Power amp được không hay cứ nhất thiết phải là Integrated amp? đấu vào amp bán dẫn có được không?
Em hỏi như vậy là hơi nhiều, nhưng đều là những vấn đề rất cốt lõi để có thể thực hành thành công sơ đồ này, mong bác chỉ dẫn giúp em nhé.
Chân thành cảm ơn bác! UNQUOTED

Chào các bác, em mới đi NT có tí xíu các bác réo em ghê quá, em có nhận được cái PM như trên, thấy không có gì bí mật nên em xin trả lời ở đây ạ :

1- muốn thay đổi tần số cắt thì cả R và C đều có tầm quan trọng như nhau, công thức thì có nhưng khá phức tạp. Tuy nhiên do mạch điện nêu trên em đã làm và chạy tốt rồi . Nếu bác muốn thay đổi tần số cắt thì bác nên tìm bằng thực nghiệm, sau đó đo lại bằng chương trình Audiotester là nhanh nhất. VD muốn thay đổi tần số LF, bác giữ nguyên tụ và thay đổi con trở đầu vào LF từ 200K đến 90K sẽ có được tần số cắt từ 400 - 700 Hz.

Ngược lại đối với HF, bác nên thay đổi con tụ đầu vào càng nhỏ thì tần số cắt càng cao.

Riêng mấy con trở 1M xin đừng đụng đến.

2. Dải trung của Fostex đúng là có hơi chói, nếu bác muốn nối tụ song song với loa cũng hay nhưng phải chọn tụ khá nhỏ, nói bác đừng cười chứ em cũng chỉ thử bằng tai thôi, bắt đầu từ 0.1uF, bác chỉ cho loa mid phát thôi, khi nghe có thể bác vẫn thấy tiếng treble nhỏ phát ra từ nó nhưng đừng lo, khi mắc loa treble vào nó sẽ át đi mất.

3-Cám ơn bác nhắc nhở, vì trên mạch nguyên thủy nó vẽ tụ có phân cực mà em lười chưa xóa, còn thực tế em dùng tụ không phân cực cho nó ngon. Nhưng em cũng xin trả lời, trong trường hợp bác dùng tụ có phân cực thì đầu + nên hướng về phía linh kiện tích cực ( đèn ), đầu - hướng ra ngoài.

4- Mấy nửa đèn bác muốn xài thế nào cũng được, không quan trọng, tuy nhiên để tránh sai sót em xài 1 cho LF, 1 cho HF, đốt tim AC, chẳng thấy ù xì gì cả.

5- Các tụ điện phải được đo trước khi lắp vào mạch, thậm chí để gắn 2 tụ em phảii mua đến 10 chiếc để chọn. Đặc biệt 4 chiếc tụ vào và ra của tầng LF phải kiếm loại tốt thì tiếng bass mới gai góc. Còn phần HF thì có thể du di được do tai người cũng không nhạy lắm với đoạn trên 10 KHz. Các điện trở chỉ cần xài TQ là OK ( nên chọn loại sơn bóng, đừng dùng loại sơn mờ ) nếu có điều kiện thì chơi Kiwame cho nó yên tâm.

6. Nếu bác đấu trực tiếp vào power amp thì cháy loa là cái chắc vì Powamp không có Volume ( hoặc để ở vị trí Max ) .

Em không gặp trở ngại nào khi đấu vào amp bán dẫn hay đèn. thực tế để tiếng treble " đã" hơn , em đang chơi TDA7294 !!!

Cần gì bác cứ hỏi vô tư, em đây sẵn sàng ạ.

 

Em xin có ý kiến chút như sau:
- Mạch bác Via gửi lên có thể thay đổi tần số cắt cho phù hợp nhu cầu. Công thức tính tuy phức tạp nhưng theo tác giả mạch thì có thể thay đổi một cách đơn giản như sau:
+ Thay đổi trị số tụ, giữ nguyên trị số trở: cách này muốn tăng tần số cắt, ta chỉ cần tăng trị số tụ lên theo đúng tỉ lệ. Ví dụ tăng tần số cắt từ 400hz lên 800hz thì ta tăng trị số tụ lên gấp đôi.
+ Thay đổi trị số trở, giữ nguyên trị số tụ: cách này nếu muốn tăng tần số cắt, ta chỉ việc giảm trị số trở đi theo đúng tỉ lệ mong muốn. Ví dụ: để tăng tần số cắt từ 400kz lên 800hz, ta chỉ giảm trị số trở xuống 2 lần.
- Độ dốc phân tần của mạch trên là không thay đổi khi thay đổi trị số tụ hoặc trở (phân tần có độ dốc cấp 3).
Cụ thể các giá trị của trở và tụ theo một số tần số các bác có thể tham khảo dưới file gửi kèm.

Chúc vui,

 

Dữ hôn ? bác PC chip quạt than lâu quá nhe, baby sao rồi ? nay đã xuất hiện rồi thì phụ trách cái vụ Xover này dùm em nhé. Tks

 

Hay quá, cảm ơn 2 bác đã chỉ dẫn tỉ mỉ, em sắp sửa bắt tay vào làm đây!
Chỉ có điều em vẫn khoái cái vụ điều chỉnh tần số cắt, thế nên xin hỏi thêm vài câu thế này:
1. Theo ý của bác Via, nếu điều chỉnh tần số cắt của LF thì phải điều chỉnh con trở nào trong số các chú R4, R5, R6. Cũng câu hỏi như vậy đối với C6 và C8 để chỉnh tần số cắt cho HF?
2. Em khoái cách chỉnh cả LF và HF bằng điện trở hơn (em định dùng 2 con chiết áp vào việc này cho tiện nghịch ngợm) nhưng đọc cái text của bác pc_chip em chẳng hiểu gì sất cả. Vậy bác có thể nói rõ hơn nếu chỉnh cho HF thì chỉnh con trở nào? Khi điện trở tăng thì tần số cắt HF tăng hay giảm.
Thanks các bác!

 

phân tần

Bác Pc_chip ngày xưa có bài rất hay về phân tần, rất cơ bản và dễ hiểu vậy nay Bác đã ra đây thì đề nghị bác post lại cái. Anh em mới rất quan tâm tới cụ thể như thế nào là độ dốc ,cấp 2,cấp3 rồi một hai hay đường tiếng cắt nhau như thế nào ... vv tóm lại là về xover
cám ơn Bác trước

 

Xin lỗi các bác, file text em gửi bị chạy định dạng nên hơi khó hiểu, em đã chuyển nó sang file PDF. Bác đọc lại sẽ hiểu ngay ạ. Muốn thay đổi tần số cắt thì bác phải làm đồng thời cho cả HF và LF.
To bác Zoro:
- Loa mid thông thường không áp dụng mạch như của bác Via được đâu (đưa toàn dải tần vào loa mid). Bác Via dùng Full-range nên mới có thể áp dụng được. Tuy vậy, em vẫn không tin tưởng lắm ở điểm cắt tần số cao của bác Via.
- Để dùng được loa mid thông thường mà chơi 3 đường tiếng, bác có thể áp dụng cách mắc 2 phân tần nối tiếp như trong file PDF em gửi dưới đây(cũng hơi tốn). Hoặc chịu khó chơi passive xover giữa phần mid và high. Dưới đây là mạch nguyên bản cho 2 đường tiếng.
To bác Jazzlover:
- Bác định chơi 2 hay 3 đường tiếng, loa của bác là loại gì có thể nói rõ hơn một chút cho em biết không ạ?
Em mới quay lại với diễn đàn, dạo này phải quạt than liên tục, lại phải cày cục để kiếm tiền mua sữa cho con nên phải tạm dừng cái sự nghiệp DIY và Audio lại một thời gian. Bài viết về Crossover cũ thì nhờ bác Mod giúp post lại. Em sẽ cố gằng tiếp tục viết thêm ngay khi có thể.
Dạo này anh em Audiofans có nhiều thay đổi ghê!
Chúc các bác vui,