Âm hình

Yeah cụ. Cái soundstage là sân khấu âm thanh, nó được tạo ra trong âm thanh của bộ dàn stereo, một phần tương tác với phòng nghe tạo nên. Soundstage của bộ dàn âm thanh sau khi setup nó thế nào thì nó thế ấy, nó nông hay sâu, nó rộng nó hẹp, cao hay thấp thì nó vẫn cứ thế, ta ngồi đâu trong cái không gian đó thì sẽ cảm nhận sân khấu âm thanh đó sẽ khác nhau.

Còn soundimage là một thành phần trong soundstage, nó là hình ảnh của âm thanh, nghĩa là mỗi một nốt âm nó là một hình ảnh hiện hữu trong không gian của tổng thể bức tranh sân khấu âm thanh đó.

Để có được soundstage và soundimage tốt thì tất cả các thiết bị trong bộ dàn đều góp phần trong đó, nhưng vì loa là thiết bị cuối thể hiện điều đó nên đa số chúng ta hay nghĩ phần lớn là do loa tạo ra.

 

Như bác hoangtrong nói, em nghĩ chính xác hơn 30 độ là góc giữa người nghe và 2 loa tạo thành, chứ không phải góc của soundstage, vì soundstage nó không cố định, và nó phụ thuộc vào bản nhạc (sau khi bộ dàn setup đã có soundstage tốt), có khi nó vượt ra khỏi không gian phòng nghe lận.

Nếu các bác có cd bài Ne Me Quitte Pas do Nina Simone hát, các bác nghe sẽ thấy tiếng cymbal vượt ra ngoài không gian phòng nghe rất xa, nó nằm trên mặt phẳng 2 loa và cách loa bên phải chừng 3-4m lận.

 

Các cụ xem clip này sẽ thấy " âm hình " phần nhiều do dân Audiophile tưởng tượng ra thôi. Các cụ đeo earphone nghe nhé.

 

Bác Zorro nói phải, mỗi một bản thu lại có một soundstage khác nhau và soundimage cũng vậy. Hệ thống tốt thì 2 loa biến mất chỉ còn không gian sân khấu, nhiều lúc không thể giải thích được sao nó lai như vậy, làm sao âm thanh lại tái tạo ra cả bên ngoài không gian giữa 2 loa. Nói tóm lại là chẳng cần tìm giải thích về vật lý cứ thưởng thức và cảm nhận, miễn mình cảm thấy hay là được. Thế giới âm thanh là huyền bí, đôi lúc không có lời giải thích.

 

Em nghe thấy có rất nhiều bài trong đó tiếng nhạc cụ trong soundstage vượt ra ngoài không gian vật lý của phòng nghe đó bác. Có những bài tiếng nhạc cụ cho ta cảm giác sân khấu rất sâu, có thể cảm được khoảng cách giữa người nghệ sỹ với nhạc cụ ở lớp đầu và người nghệ sỹ với nhạc cụ ở lớp cuối.

Trong một lần đi nghe nhạc cổ điển ở nhà hát em thấy ông phụ trách bộ gõ đứng ở cuối dàn nhạc lấy ra cái triangle gõ leng keng, tiếng rất thanh thoát nhưng âm lượng khá nhỏ vì ở cuối sân khấu. Một số bản thâu âm tốt cũng cho em cảm giác vị trí và khoảng cách của tiếng triangle ở xa xa như thế. Nhưng có một số bác nghe thấy thì bảo sao tiếng nó lùi xa thế, dàn này tiếng bị bí rồi! Các bác ấy cứ muốn cái gì cũng phải nghe ra thật rõ ràng.

 

Khi bác đứng trước 1 vách tường có ốp 1 tấm gương to, bác nhìn thấy ảnh của mình trong đó, khoảng cách từ gương đến ảnh bằng đúng khoảng cách từ chỗ bác đứng đến gương (ảnh ở đằng sau bức tường). Vậy thấy cái ảnh (ảo) trong gương đó có cần tưởng tượng không? "Âm hình" cũng tương tự như thế, một cái do mắt cảm nhận và một cái do tai cảm nhận

Như trên đã nói về "âm hình" thì vô cùng lắm. Âm thanh qua thâu âm, mix ... với thiết bị điện tử thì bị con người con thiệp vào. Can thiệp này rất khác nhau tùy theo quan điểm của nhà sản xuất âm nhạc và có nhiều cách khác nhau và ở những liều lượng khác nhau. Gần đây em chủ yếu quay về nghe những bản thâu âm xưa trong có đĩa cổ, nói chung thời trước ít có hiệu ứng quá đà như bây giờ, cảm thấy cái mình nghe được nó chân chất hơn.

 

Nhiều khi setup và nghe, các cụ lại cứ muốn bộ nghe tạo ra những hiệu ứng và chất âm mà bản thân người đứng ngay chỗ cái micro trong phòng thu âm cũng ko nghe thấy

 

So sánh thế này không đúng . Hình ảnh nhận được trong gương theo quy luật của vật lý . Âm thanh các bác nghe được nó hoàn toàn phụ thuộc vào "Cảm nhận" của từng người . Cùng một âm thanh tại cùng địa điểm trong/ngoài nhà hai người nghe sẽ có nhận xét khác nhau. Vì vậy mà sẽ có người nói có / hoặc không có âm hình .

 

Vâng so sánh nào cũng là khập khiễng. Trong khoa học thì việc từ 1 ngành khoa học này nảy ra một ngành khoa học khác là bình thường, từ một nhánh khoa học này nảy ra một nhánh khoa học khác, từ những nguyên lý của khoa học gốc cộng với những kết hợp với các nguyên lý trong một số ngành hay nhánh khoa học khác. Trong nghiên cứu y khoa nếu không thử trên thỏ, chuột, khỉ thì làm sao đến giai đoạn thử trên người, nếu coi người khác hẳn thỏ chuột và khỉ thì khỏi áp dụng.

Trên thế giới đã có đào tạo và có nghề sound engineer và audio engineer từ lâu rồi: https://www.thebalance.com/what-is-a-sound-engineer-2460937, https://www.berklee.edu/careers-music-production-and-engineering, https://online.berklee.edu/music-production

Theo nhận thức luận khoa học, có 2 hướng, khoa học độc lập với nhà nghiên cứu và khoa học phụ thuộc vào nhà nghiên cứu. Âm thanh nói chung và âm hình nói riêng, cũng như ánh sáng, đều phải qua giác quan mà con người cảm nhận. Vận dụng nhận thức luận khoa học thì có 2 quan điểm: (1) âm hình tồn tại không phụ thuộc vào ý chí chủ quan của người cảm thụ, (2) âm hình tồn tại phụ thuộc vào ý chí chủ quan của người cảm thụ. Quan điểm thứ nhất cho rằng âm hình là khách quan, cần nghiên cứu, đo đạc thu thập dữ liệu, tính toán xác định và điều chỉnh. Âm hình là khách quan, nó vẫn tồn tại, có người cảm nhận được, có người không cảm nhận được, có cảm nhận được hay không cảm nhận được thì âm hình vẫn tồn tại một cách khách quan. Nếu người nào theo quan điểm nhận thức luận kiểu này thì "à bây giờ tôi chưa cảm nhận được nó, tôi sẽ tìm hiểu nó và hy vọng sẽ cảm nhận được nó, người khác cảm được thì tôi nghĩ sẽ đến lúc nào đó tôi sẽ cảm nhận được". Quan điểm thứ hai cho rằng âm hình là chủ quan, ta cảm nhận được thì nó tồn tại, ta không cảm nhận được thì nó không tồn tại. Nếu ta tưởng tượng ra được nó thì có nó, ta không tưởng tượng ra được nó thì nó không tồn tại, người không cảm nhận được thì cho rằng người cảm nhận được là tưởng tượng mà thôi.

Với nhận thức luận khoa học tốt và thái độ/ cách ứng xử phù hợp thì thế giới đã đi trước chúng ta rất xa rồi. Người ta đã nghiên cứu trong một hệ thống stereo có sound stage rõ ràng khi người nghe di chuyển vị trí thì image thay đổi như thế nào. Có cách nào mà khi người nghe thay đổi vị trí mà image vẫn như cũ không? Giống như ngoài đời ngồi trong concert hall khi người nghe đi từ giữa qua cánh phải mà cảm nhận cây đàn grand piano vẫn yên vị trí của nó trên sân khấu. Nếu làm được điều này cho hệ thống phát stereo thì thật kỳ diệu, người ta vẫn đang tiếp tục nghiên cứu (xem file bên dưới)

 

Mình góp vài ý cho thêm vui .Mình không nói lý thuyết , chỉ nói cảm nhận thôi .
- Trước đây xài con loa sx năm 1995 giá 1200 đô thì nghe thấy đầy đủ treble , bass nhưng không có độ chi tiết , tách bạch
- Sau khi nâng cấp lên con loa 3000 đô sản xuất năm 2014 thì thấy rõ rệt các nhạc công chơi trong ban nhạc .Cụ thể giọng ca trước mặt , treble ở trên , bass ở dưới hoặc ở phía sau .Tiếng solo guitar lúc ở trước , lúc bên phải , bên trái .....
- Năm nay lại nâng cấp lên con loa giá 8000 đô sản xuất tháng 2 năm 2017 thì cảm nhận là kinh ngạc . Độ chi tiết khủng khiếp tới mức nghe được hầu như tất cả các nhạc công trong ban nhạc . Ví dụ trước đây nghe thấy 4 người thì bây giờ cũng bài hát đó , ban nhạc đó nghe thấy 7 .Xem kỹ lại thì hóa ra ban nhạc mời thêm 3 tay nhạc công phụ giúp nhưng trước đây nghe không rõ vì độ chi tiết của loa 3000 us chưa đủ cao . .Âm thanh , trước sau , trên dưới , phải trái rõ mồn một .Phải nói mình không ngờ hiệu ứng 3-D nó tuyệt tới vậy . Bõ công ky cóp nâng cấp loa .Tất cả các đĩa cũ nghe lại thấy như mới nghe lần đầu .Sướng thật , đã thật .
- Các kỹ sư các nước Âu Mỹ giỏi thật . Họ đã cho ra những sản phẩm tuyệt vời mà người nghe không ngờ tới .

 

Chỉ nâng cấp loa, SC, IC, PC và các phụ kiện khác, phòng ốc có thay đổi không bác?

 

Thấy bác nhắc tới 3 lần nâng cấp loa nhưng không rõ thời gian giữa các lần. Chi phí tăng gần 7 lần mà tính bằng ngàn đô, một con số khá ấn tượng.
Theo thiển nghĩ của tôi là ngoài cái sau hơn cái trước là đương nhiên nếu xét đến chi phí...Và tôi cho rằng khả năng nghe, thẩm âm của bác cũng tăng theo nên cái sau bác cảm nhận đầy đủ hơn. Có lẻ thế.
Có cái không biết là bác bán rồi mua cái khác hay bác mua thêm.

 

Bác có thể nêu tên của 3 loa bác đã dùng tương ứng với giá tiền trên và tên của bản nhạc mà bác đã thấy được số nhạc công tăng lên do thay đổi loa mà có ? Em ko tin loa tầm giá 1200$ mà lại "ăn bớt " đi 3 nhạc công so với loa 8000$.

 

Em thì đoàn dự rang không những bác ấy đổi loa mà còn nâng cấp đồ đánh, nguồn phát, phụ kiện.... nên hay hơn, chi tiết hơn không có gì lạ.

 

Em đang nghe nhạc mà khoái quá nên lên đây chia sẻ một chút ạ.

Chỗ em ngồi và cặp loa đang tạo thành một tam giác đều với cạnh tam giác chỉ khoảng 1,8m.

Khi em quay đầu nhìn trực diện vào 1 loa (góc quay gần 45 độ), thì vẫn cảm giác được giọng hát phát ra từ chính giữa sân khấu, còn bản thân cái loa lại có vẻ như chẳng phát ra âm thanh nào cả, hi hi

Khi em quay đầu 90 độ qua trái hay qua phải, thì giọng hát vẫn ở chỗ đó

 

Em thì lại setup loa 1 góc 40 độ so từ vị trí ngồi. Ngồi theo tam giác đều (góc 60 độ) em "cảm" thấy mệt hơn, không quen.

Bác thử nghiêng đầu 120 độ thử xem thế nào? hihihi, đùa tí bác đừng giận, bác mà nghiêng 120 độ có chuyện gì lại trách em xúi bậy

Dù sao cũng chúc mừng bác đã đạt đến cảnh giới tối cao mà Kim Dung gọi là "vô chiêu thắng hữu chiêu"

 

Đậm: khi nghe bản nhạc này bác có tìm video clip để xem không? nếu trên sân khấu để nhiều micro, tay guitar solo ấy có chạy qua chạy lại giữa các micro không? Thi thoảng vẫn có vài tay nghệ sỹ làm như thế nhưng khoảng cách di chuyển không nhiều, cho nên những hiệu ứng như bác kể em nghĩ rằng đó là một thủ thuật "stereoshop" (em vay mượn tạm từ thuật ngữ photoshop) hay gọi chính xác là artificial stereo, mà em hay gọi là "fake" stereo. Bác có thể xem thêm ở đây https://en.wikipedia.org/wiki/Stereophonic_sound. Để cho nhanh thì bác chú ý đọan cuối này và đặc biệt là chỗ chữ đậm và nghiêng trích ra bên dưới:

In common usage, a "stereo" is a two-channel sound reproduction system, and a "stereo recording" is a two-channel recording. This is cause for much confusion, since five (or more)-channel home theater systems are not popularly described as "stereo".

Most two-channel recordings are stereo recordings only in this weaker sense. Pop music, in particular, is usually recorded using close mikingtechniques, which artificially separate signals into several tracks. The individual tracks (of which there may be hundreds) are then "mixed down" into a two-channel recording. The audio engineers determine where each track will be placed in the stereo "image", by using various techniques that may vary from very simple (such as "left-right" panning controls) to more sophisticated and extensively based on psychoacoustic research (such as channel equalization, compression and mid-side processing). The end product using this process often bears little or no resemblance to the actual physical and spatial relationship of the musicians at the time of the original performance; indeed, it is not uncommon for different tracks of the same song to be recorded at different times (and even in different studios) and then mixed into a final two-channel recording for commercial release.

Classical music recordings are a notable exception. They are more likely to be recorded without having tracks dubbed in later as in pop recordings, so that the actual physical and spatial relationship of the musicians at the time of the original performance can be preserved on the recording.​

Em thỉnh thoảng có đi nghe nhạc cổ điển ở nhà hát nên khi nghe nhạc cổ điển tái tạo qua dàn máy thì muốn set ra âm hình như khi nghe ở nhà hát, lúc đó nghe mấy LP sản xuất sau này không cảm xúc nhiều như những LP cổ vì các LP cổ thâu âm mono (195x) hoặc stereo (196x - 197x) không lạm dụng nhiều hiệu ứng tạo cảm giác âm hình giả tạo như các đĩa sx sau này. Bác yeubongco sau khi nghe một mớ LP nhạc mono ở nhà em về, nghe kỹ lại thì phát hiện ở nhà bác ấy có nhiều đĩa CD nhạc stereo fake quá đáng, một số bản thâu nghe trên dàn máy bác ấy cho bác ấy cảm giác cây grand piano nó dài 5 đến 10 m. Nốt cao thì nghe thấy tuốt bên tay phải, còn nốt trầm thì nghe thấy tuốt bên tay trái. Đó là nói về nhạc classical hay acoutics mà người nghe có live performance để đối chiếu. Con đối với nhạc điện tử thì đương nhiện qua hệ thống mic, mix, amp ... thì tha hồ hiệu ứng, nhưng có hiệu ứng làm sinh động, ấn tượng cho bản nhạc hay buổi trình diễn, nhưng cái gì cũng vậy, quá liều thành thuốc độc, em nghe thấy có những hiệu ứng "xạo bà cố" rất máy móc, phi logic, nên em nghe mau nản. Nhưng Em biết một số bác coi audio và music là một cuộc chơi và phiêu lưu, càng mới lạ càng hay, phụ kiện khá nhiều hay rất nhiều, khám phá ra những thứ âm thanh mà trước đây mình chưa nghe thấy cũng là một cách chơi. Đây là điều bình thường vì do quan niệm chơi khác nhau. Ngay trong group chat viber của em, có mấy bác chưa thông lắm vụ em thích nghe và sưu tầm đĩa thâu âm mono, các bác ấy đang rất vui vẻ với stereo và càng hiệu ứng thì càng phê hê hê. Em bảo "đạo ai nấy giữ" thì thế giới hòa bình. Ban đầu em cũng tự nghĩ chắc mình bị điên, hiệu ứng sướng tai không khoái, đi khoái nhạc gì không gian nghèo nàn thế kia. Nhưng tìm hiểu thì thấy được cái link trên, nó diễn tả được đúng cái mà em cảm nhận nhưng không biết cách diễn tả thế nào và từ đó tự tin hơn với con đường mình đã chọn, và tin rằng mình không đi vào ma đạo.

Trên đây chỉ là cảm nhận chủ quan của cá nhân em với những trải nghiệm ít ỏi cho tới nay. Hy vọng các bác tích cực chia sẻ để chúng ta có cái nhìn thấu đáo và toàn diện hơn. Xin cảm ơn.

 

Em có nghe mấy dàn máy setup kiểu này thấy âm thanh đúng như bác nói. Nhưng có 1 vấn đề là tiếng treble nó hay bị "rớt" ngay ở mặt cái loa không ăn nhập gì với giọng hát và dàn nhạc được đẩy sâu vào phía sau loa. (Loa được xắp chĩa theo đường thẳng nối giữa vị trí đặt loa và người ngồi nghe).

 

Loa bác nghe đó là loa toàn dải hay loa nhiều dải vậy bác?

 

En nghe loa 2-3way. Chưa được nghe và thử trên loa toàn dải, đồng trục. Em cũng đã thử dàn loa của mình cũng bị vậy nên quay về cách kê loa cũ. Tiếng treble rớt ở loa nó em đoán nó từ 10-12kHz trở lên vì vậy những bản ghi có tiếng treble như vậy thì bị còn bản thu khác ko có thì ko bị. Cách kê loa này trước đây em có nói trong 1 topic về 1 track trong đĩa Amused to Death. Khi kê loa như thế này thì rất dễ nghe ra âm thanh giống như đang nghe dàn máy đa kênh. Tiếng hát ở giữa loa và tiếng mưa rơi ở ngay cạnh vai người nghe ...

 

Nếu các huynh xem kỹ có thể doán được thời gian nâng cấp . Mình xin trả lời luôn .
-Loa 1200 đô mua 1995 -1996 ( không nhớ được chính xác )
-Loa 3000 đô mua tháng 12- 2014
- loa 8000 đô mua tháng 7-2017 .
Con loa đầu bán được 400 đô ; con loa thứ 2 bán được 1900 đô .Phòng ốc không thay đổi còn pre , power , CDP tất nhiên là phải đổi rồi tuy nhiên có 3 lần ấn tượng nhất là hai lần đổi loa và một lần đổi đầu CDP .
Cám ơn các huynh đã đọc bài và phản hồi . Hiện nay mình đang sung sướng tận hưởng và đang nghe lại bộ sưu tập của mình từ A>Z .( chắc mất vài tháng ).
Một lần nữa xin trân trọng cám ơn

 

Trong album G3-LIVE thì mình có cả DVD lẫn audio CD .
Trên sân khấu Satriani đứng bên trái , Vai đứng giữa còn Malmsteen đứng bên phải . Khi nghe CD thì âm thanh tái tạo đúng y như vậy còn trống thì đúng là sau loa

 

Cảm ơn các bác đã vào chia sẻ nhiệt tình, hệ thống setip chuẩn thì hai loa sẽ biến mất, chỉ còn thưởng thức đắm chìm trong âm nhạc. Trước đây mìnd chưa phân biệt được hên thống setup chuẩn hay không, bây giờ có chút kinh nghiệm thấy thế giới audio huyền bí quá.

 

topic này phải không bác, cảm ơn bác đã giới thiệu một topic thú vị
https://vnav.vn/threads/sap-xep-loa-de-ra-duoc-tieng-cho-sua-ngua-chay-mua-roi.23014/

hi hi, ở trên cái bác mô tả em đoán là do cắt tần không ổn, nên định khuyên bác nghe thử loa toàn dải; nhưng xem topic bác dẫn thì loa bác là thứ dữ, mà bác đã tiếp xúc với những bậc cao thủ đỉnh đỉnh đại danh rồi, bản thân bác cũng đã mày mò sắp đặt đủ kiểu rồi; vậy nên em chỉ xin ngồi hóng xem nguyên nhân là tại sao.

 

Theo em thì hình âm của mỗi bộ dàn là khác nhau, có bộ dàn rất mờ nhạt, có bộ dàn rõ nét (focus). Có người vô tình có được, có người setup mãi mà vẫn không ra. Cho nên có người nhận thấy và có người không nhận thấy là vậy.
Như em vừa nói ở bài trước, chuyện có được hình âm tốt thì phụ thuộc vào toàn bộ hệ thống, từ nguồn điện, nguồn phát, amply, loa, dây nhợ và cách setup chúng trong phòng.