Âm nhạc là một hình thức nghệ thuật nó có nhiều sự gắn bó với những hình thức nghệ thuật khác. Một trong những hình thức liên kết phổ biến nhất trong âm nhạc là nghệ thuật trình bày artwork của các đĩa nhạc. Với nhiều album, âm nhạc chỉ chiếm một phần còn artwork nhiều khi lại tốn nhiều thời gian và công sức của band nhạc hơn chính thời gian sáng tác và ghi âm cho chính những album của họ. Chính vì thế đây dần trở thành một trong những tiêu chí rất quan trọng trong ngành công nghiệp âm nhạc. Từ năm 59, đã có giải Grammy dành cho trình bày bìa đĩa đẹp nhất (Best Recording Package) và nó trở thành một phần rất quan trọng đối với những đĩa nhạc. Em mở thread này để mọi người có thể thảo luận về khía cạnh rất thú vị này trong âm nhạc.
Khởi đầu cho thread là một trong những album kinh điển của âm nhạc thế giới: Thick As A Brick -1972 của Jethro Tull. Ngoài việc là một album có chất lượng tuyệt vời, phần trình bày artwork của album là một sự sáng tạo hết sức kinh ngạc. Album được làm giống y hệt như một tờ báo thực sự, với 12 trang và phần lớn ý tưởng của album được truyền tải thông qua phần artwork này: một tờ báo chế giễu châm biếm xã hội Anh với những định hình tầm thường và thói đạo đức giả. Với các bài báo, cuộc thi và quảng cáo nhảm nhí điển hình cho nền báo chí nghiệp dư của Anh Quốc. Nội dung chính của toàn bộ album là lời bài hát cũng chính là một bài thơ mà thiên tài văn học 8 tuổi có biệt danh là 'Little Milton' - Gerald Bostock đã gửi đến tham gia một cuộc thi và giành chiến thắng, nhưng rồi giải thưởng bị tước bỏ với lý do bài thơ của cậu làm xáo trộn sự bình yên. Tờ báo giả này, in ngày 7 tháng 1 năm 1972, cũng bao gồm toàn bộ lời bài hát "Thick As A Brick" (in ở trang 7), được trình bày dưới dạng một bài thơ do Bostock viết, và câu chuyện bài thơ này bị loại khỏi cuộc thi thơ là tiêu điểm của cả số báo trên trang nhất. Bài báo này tuyên bố rằng, mặc dù Bostock ban đầu giành chiến thắng trong cuộc thi, quyết định của ban giám khảo đã bị bãi bỏ sau những phản đối và đe dọa liên quan đến tính chất xúc phạm của bài thơ, cùng với sự bất ổn tâm lý đáng ngờ của cậu bé. Bìa trước của tờ báo có một đoạn trong đó Bostock bị buộc tội một cách phi lý là cha của đứa bé do cô bạn gái 14 tuổi của anh là Julia sinh ra. Mặt trong của tờ báo có một bài đánh giá giả của "Julian Stone-Mason BA", một bút danh của Anderson (người sáng tác chính của Jethro Tull). Trong tờ báo này còn có nhiều câu chuyện nhảm nhí. Hầu hết các nhân vật trong tờ báo là thành viên , quản lý của band nhạc, người đi đường, hoặc đồng nghiệp; chẳng hạn, kỹ sư ghi âm Robin Black đã trở thành một nhà vô địch trượt patin ở địa phương. Để trình bày bìa đĩa đầy tính nghệ thuật này, band nhạc phải dành nhiều thời gian để viết và hoàn thành hơn cả thời gian viết các bài hát, tập luyện và thu âm album! Công ty thu âm của band nhạc, Chrysalis Records, phàn nàn rằng phần artwork sẽ quá đắt để sản xuất, nhưng Anderson phản bác rằng nếu một tờ báo thực sự có thể được sản xuất, thì tại sao lại không thể sản xuất một bìa đĩa khi nó rất phù hợp với nội dung của âm nhạc. Và Anderson đã quá chính xác, đây có lẽ là album có phần artwork độc đáo, kỳ lạ và nhiều ý nghĩa nhất trong lịch sử của âm nhạc nhân loại.
Artwork này quả là ấn tượng. Em mua CD rồi nhưng vẫn làm thêm cái đĩa nhựa, chủ yếu để lấy "tờ báo" này. Nó cũng rất hợp với tên/chủ đề của album. Tuy nhiên, nó cũng hơi phức tạp quá. Em đánh giá cao hơn những album artwork nhìn qua đã thấy hút mắt, sau đó càng nhìn càng phát hiện ra nhiều điều.
Có rất nhiều album có phần artwork rất đẹp, có những albums thì có phần trình bày độc lạ. Nó đều gây cảm hứng cho người nghe. Đôi khi người ta mua đĩa lại vì những thứ tưởng như ngoài lề chứ không hẳn là nội dung của chính đĩa nhạc đó. Thường dòng nhạc nào cũng có những album kiểu này. Nó mang lại ấn tượng rất mạnh cho người nhìn. Các bác cứ chia sẻ những album mà mình thấy ấn tượng, còn rất nhiều những album mà artwork như một tác phẩm nghệ thuật thực sự.
Một trong những band nhạc Space Rock/Neo - Psychedelic rất hay của Anh là Spiritualized cũng có những album rất hay và Ladies and Gentlemen We Are Floating in Space -1997 của họ là một trong những album hay nhất trong thập kỷ 90s của Rock Anh Quốc. Nhưng điều đáng nói hơn nữa là thiết kế artwork của nhóm rất tuyệt vời. Album này được thiết kế như một vỉ thuốc, với những hướng dẫn sử dụng thực sự. Liệu album này có thể là liều thuốc cho tinh thần. Rất có thể. Nhưng trên hết, đây chắc chắn là một thiết kế artwork kỳ lạ nhất trong lịch sử âm nhạc.
Em thì thích nhất là album artwork nó có tính art 1 chút: nó túm lấy mình ngay từ cái nhìn ban đầu, sau đó từ từ đưa mình vào thế giới của nhạc, và cuối cùng là nó ám ảnh tâm trí mình. Tóm lại: mind-blowing! 1 tg những cái artwork dạng này là Brain Salad Surgery của ELP, do Hans Ruedi Giger thiết kế (ông này có khá nhiều thiết kế bìa đĩa nổi tiếng và còn dc giải Oscar thiết kế cho phim Alien). Em thấy artwork có khuynh hướng nghệ thuật hay dc thiết kế theo mấy trường phái hiện đại như: trừu tượng, siêu thực, Pop art, Dada (Alice Cooper còn có hẳn album lấy tên DaDa) ... Giger theo phong cách siêu thực (surealism), pha thêm công nghiệp và viễn tưởng. Cái này hợp với chủ đề đĩa mang tính bay bổng/phá cách và thách thức các giá trị (đạo đức) này nọ áp đặt lên con người. Album Brain Salad Surgery (não) của ELP ban đầu định đặt tên là Whip Some Skull On Ya (đầu lâu), theo tiếng lóng của dân Ăng lê khá bậy bạ. Nhưng ngẫm lại thì bậy bạ có khi là do cách nghĩ thôi. Cây sáo từ thời Hy lạp cũng có ý nghĩa tương tự và thậm chí còn dc gắn với thần tình yêu! Thế nên thiết kế album gồm 2 bức tranh thể hiện cả não, đầu lâu và 1 cái miệng (vẽ theo bồ ông Giger lúc đó) đầy nhục dục chỉ là vẻ ngoài. Ngẫm kỹ thì nó phức tạp hơn nhiều, nhạc của album này ko đơn giản là hướng tới khoái cảm trần tục mà còn có ý phá bỏ những khuôn khổ thủ cựu ràng buộc đầu óc mọi người. Nhạc và artwork đều rất hay, và là 1 thể thống nhất ko thể tách rời.
Có những album thì sẽ mang tới ấn tượng mạnh về nghệ thuật (hình ảnh bìa đẹp), có những cái khác thì gây ấn tượng bởi ý tưởng táo bạo, hiếm thấy và mang nhiều ý nghĩa. Nói chung em thích cả 2 phương pháp này. Nhiều khi nghe nhạc xong nhìn thấy những artwork càng cảm thấy yêu thích album hơn nữa. Một trong những album có bìa đĩa rất ấn tượng gần đây là Colored Sands của Gorguts. Album viết về nỗi thống khổ của người Tây Tạng, một dân tộc có nền văn hóa riêng biệt, khá hiền lành nhưng đang trong nỗi đau của việc bị đồng hóa. Trong hình ảnh đầy tối tăm của bìa đĩa (thể hiện cho tương lai ảm đạm của dân tộc này?) là bản đồ của Tây Tạng cổ. Phía trên là hình một nhà sư mặc áo choàng không đầu, với hai bàn tay chắp lại và đưa lên cao (đang trong tư thế cầu nguyện của Phật giáo. Phía dưới hai bàn ôm một tràng hạt, nhưng từ tràng hạt này chảy xuống một sợi dây thừng và trói một bàn tay khác đang ở vị trí van lạy. Phía dưới nữa thì bộ áo đang tan chảy thành cát và cuốn theo gió? Ngẫm nghĩ một cách sâu xa, thì phần artwork này đã thể hiện hết tất cả nội dung của album. Từ một dân tộc có truyền thống lâu đời, có một văn hóa hiền lành nhưng chính văn hóa đấy trói buộc chính họ. Và kể cả khi họ muốn van xin để được sống thì điều đó dường như cũng không được phép và cũng không ai giúp họ (tay bị trói). Và những thứ tượng trưng cho văn hóa của họ đang dần tan biến như cát bụi. Họ cũng như những người mất đi người lãnh đạo của mình. Album rất hay nhưng phần artwork của nó thực sự gây ấn tượng rất mạnh với những ý tưởng tuyệt vời đặc biệt là 4 bàn tay.
Em thấy có cái này cũng lạ: Merriweather Post Pavillon năm 2009 của Animal Collective. Đây là album có hơi hướng Psychedelic/thể nghiệm nhưng thay vì thiết kế theo kiểu retro những năm 60s (thường thấy với nhạc Psychedelic) thì họ lại dùng 1 cái hình rất hiện đại. Rob Carmichael là người thiết kế và là bạn của nhóm Animal Collective (anh này cũng thiết kế bìa khá nhiều album, tg đó có cả album To The Bone gần đây của Steven Wilson). Hình dc dùng là 1 dạng ảo ảnh được tạo ra bởi nhà tâm lý học Akiyoshi Kitaoka, chuyên gia về tâm lý thú vật và rất nổi tiếng tg việc thiết kế các dạng hình gây ảo giác. Mấy tay tạo ra hình mang tính ảo giác này họ khai thác những "điểm mù" tg não con người. Nôm na là ta nhìn thấy vậy nhưng ko phải vậy. Nói chung bay liêu phiêu tán loạn với đội này xong thì cũng chợt nhận ra chắc mình cũng còn nhiều điểm mù tg não lắm
Artwork này cực ấn tượng, đúng theo gu của em là thu hút từ cái nhìn đầu tiên. Thế nên phần giới thiệu của bác về metal thì đây là album duy nhất em nghe, dù tc đó ko hề biết về ban nhạc.
Một trong những artwork đẹp và nhiều ý nghĩa nhất của Power Metal có thể kể tới band nhạc Demons & Wizards với album cùng tên vào năm 2000. Đây là band nhạc kết hợp giữa Power Metal Mỹ và châu Âu với các thành viên của Iced Earth và Blind Guardian. Artwork của album này dựa trên bài hát thứ 4 trong album Fiddler on the Green. Bài hát này dựa trên một câu chuyện đau buồn có thật về 2 đứa trẻ bị lạc và qua đời tại cùng một vị trí. Hình ảnh bìa của album miêu tả câu chuyện này dưới một góc nhìn lãng mạn và nhân văn hơn. Tại đây hai đứa trẻ vẫn chơi đùa vui vẻ trong bóng đêm, dưới ánh trăng còn Thần Chết sau đó xuất hiện và chơi bản nhạc để ru hai bé vào cõi vĩnh hằng. Chắc hẳn, cả 2 đứa trẻ đã trải qua những điều rất khủng khiếp và sợ hãi trước khi qua đời nhưng cách tiếp cận của bài hát và album nhẹ nhàng hơn, chúng vẫn vui đùa trước khi được thần Chết mang đi.
1 tg những artwork đầy ẩn ý là album Live/Hhaï (trình diễn live các bài giai đoạn album MDK) của ban nhạc Pháp Magma. Cái này kết hợp dc nhiều thứ từ đồ họa đến văn học và phần nào là cả triết lý sống. Bìa đĩa do Bernard Szajner và Pat Morgan Dujat thiết kế với ý tưởng từ truyện “Angel of the Odd” (Thiên thần kỳ dị) của nhà văn/thơ Mĩ Edgar Allen Poe (thời TK 19 thì tác phẩm của ông bị coi là lập dị, nhố nhăng nhít nhưng sau này lại được đánh giá là 1 tg những ông tổ của văn học hiện đại Mĩ, tg đó có dòng truyện trinh thám và viễn tưởng/siêu tưởng kiểu Mĩ). Truyện được 1 nhà thơ Pháp nổi tiếng thích và dịch, đến năm 1966 lại được Anre Breton đưa vào 1 cuốn sách bên Pháp (Breton là người đẻ ra trường phái nghệ thuật siêu thực). Trong truyện thì thiên thần kỳ dị xuất hiện nói toàn những thứ điên rồ và nhảm nhí bằng 1 thứ tiếng trên trái đất này ko ai nói (nghe kỹ thì là tiếng Anh nói kiểu … Đức). Nhưng sau này hóa ra những điều nhảm nhí đó đều trở thành sự thật, khiến nhân vật chính gặp ko biết bao nhiêu bất hạnh chỉ vì ko chịu tin. Bernard Szajner và Pat Morgan Dujat cũng thiết kế bìa và làm show ánh sáng cho Magma, Gong, the Who … (thời đó là khá tiên phong vì lúc này ngoài Magma và Gong ở Pháp thì ở Anh cũng có Pink Floyd tập tọe chơi show ánh sáng theo chủ đề nhạc, sau này thì trở thành thương hiệu của họ). Bìa Live/Hhaï là bìa thiết kế tương đối công phu, thường ko thấy ở các albums live. Nó có cái gì vừa siêu thực vừa viễn tưởng: 1 khuôn mặt lờ mờ (thiên thần kỳ dị?) nhìn qua cái logo của Magma. Magma cũng khá lập dị, họ làm nhạc kể về nhóm người “Kobaian” ko giống ai, phản kháng với xã hội hiện đại (quá công nghiệp/máy móc, mất hết giá trị tinh thần và phá hủy môi trường sống) nên trốn lên 1 hành tinh khác …. Họ hát bằng 1 thứ tiếng riêng ko ai hiểu, cũng như Thiên thần kỳ dị trong truyện vậy. Cũng như Gong, nhạc và ý tưởng của Magma ban đầu mới bập vào thấy tương đối lộn xộn, đôi khi còn kỳ quặc và nhố nhăng nhít làm mình nghĩ là trò đùa khăm của mấy tay người Pháp có gu hài hước khó hiểu. Thế nhưng nếu bỏ ngoài tai những điều họ muốn nói vì họ kỳ cục, chơi thứ nhạc và hát thứ ngôn ngữ ko giống ai thì có khi lại là 1 sai lầm, giống như nhân vật chính bỏ qua những điều thiên thần kỳ dị nói tg truyện của Poe vậy!
Magma là band nhạc rất đặc biệt, âm nhạc hay. Họ cũng có rất nhiều ý tưởng trong việc thiết kế artwork. Gần đây nhóm mới ra một box set là Köhnzert Zünd, gồm 12 albums live của họ (thực chất là tất cả các album live trong sự nghiệp - kể cả một số albums hiếm chưa từng tung ra). Điều đáng nói là boxset này được trình bày hết sức đẹp mắt với hình lego đầy sức sống của band nhạc (hình tròn) được up lên một box hình vuông chứa các CDs và một quyển sách. Đây cũng là một boxset có thiết kế rất hay và bắt mắt.
Có khi hộp này mua để đầu tư dc Box set các albums phòng thu tc đây cũng rẻ, giờ thì khó kiếm và lên giá kinh. H.R. Giger (người thiết kế Brain Salad Surgery của ELP) cũng thiết kế 1 album cho Magma. Cái này khác hẳn gu thông thường của Magma: logo của band ko còn là motif chính nữa mà dc thu nhỏ lại và đưa tít lên trên (một số người coi đây là album solo của Vander hơn là band nhạc, thiết kế bìa nó cũng thể hiện điều này!). Trên bìa là cặp sinh đôi: Ourgo và Gorgo, chắc là thể hiện 2 bass chơi chung tg album -- ý tưởng Vander ấp ủ từ lâu nhưng mãi đến giai đoạn này mới thực hiện dc.
Magma có thể mua mấy album live rất ok. Những bands Prog Rock thường chơi live cũng không kém gì so với chơi trong studio.
Tool có lẽ cũng là một trong những band nhạc chịu khó đầu tư vào công nghệ nhất trong lĩnh vực làm artwork. Ngay từ những năm 90s nhóm đã tạo ra những albums có thể coi là độc nhất trong lĩnh vực artwork. Album năm 96 đã tiên phong trong việc tạo ra những hình ảnh động, vốn rất khó hiểu như chính âm nhạc của nhóm. Artwork lúc này, dù khá đơn giản nhưng đã tạo ra những hình ảnh có thể di chuyển bằng cách thay đổi góc nhìn thông qua bìa đĩa được chế tạo đặc biệt. Sau này có rất nhiều band nhạc đã học theo phong cách làm đĩa này của Tools.
1. Hình như Magma hầu hết các studio albums (trừ cái Attahk) đều thu âm theo kiểu thu chung cả ban nhạc chơi cùng nhau chứ không phải kiểu từng người chơi rồi mix lại với nhau (có thể do họ chịu ảnh hưởng của kiểu chơi nhạc jazz?). Thế nên khoảng cách giữa album phòng thu và chơi live ko nhiều, thậm chí trong 1 số trường hợp live còn phiêu hơn. 2. Ænima thì quả là tuyệt đỉnh của thiết kế bìa đĩa. Anima thì là 1 phần quan trọng trong thứ lý thuyết cao siêu của nhà tâm lý học người Đức/TSỹ Carl Jung, người cùng với Freud phát triển nên ngành tâm lý học phân tích. Enima thì lại là 1 cái tầm thường như cuộc sống hàng ngày của chúng ta vậy. Giữa cái cao siêu và tầm thường nhiều khi chỉ là 1 ranh giới hết sức mong manh, có khi chỉ do góc nhìn. Thế nên họ thiết kế để hình ảnh có thể nhìn 2 góc ra 2 thứ khác nhau. Có lẽ do tg ban có Adam Jones cũng là 1 nghệ sĩ visual arts nên mới làm dc 1 cái vừa trí tuệ, vừa hợp với nội dung album và phong cách của band như vậy.
trước đây hồi cd chị na lên ngôi, mình có sưu tầm đc nhiều poster của các band, giờ tìm lại k thấy đâu. Giờ mà thấy, dán kín tường luôn
Nói đến Tool chúng ta không thể không nhắc tới album có lẽ là xuất sắc nhất của nhóm - Lateralus -2001. Không chỉ là một album tuyệt vời, nhóm còn có phần artwork đẹp không kém với rất nhiều ý nghĩa. Toàn bộ phần bìa được trình bày trên nhiều lớp giấy nhựa trong suốt. Mỗi một lớp, đều là một hình hoàn chỉnh, tượng trưng cho những tính chất của cơ thể con người. Khi xếp lại thành một bức ảnh hoàn chỉnh theo dãy dãy số toán học hoàn hảo Fibonacci, đồng thời cũng tượng trưng cho sự mở rộng vô hạn của kiến thức. Trong lớp cuối cùng của bộ não người là chữ God đầy ẩn ý.
Trong thập kỷ 70s, rất nhiều bands nhạc liên kết với những nghệ sĩ, họa sĩ theo nhiều trường phái khác nhau để thực hiện artwork cho những album của mình, đặc biệt là những band theo dòng Prog Rock. Một trong những nghệ sĩ tên tuổi nhất chuyên thực hiện các bìa album nhạc Rock là Roger Dean, người theo trường phái kết hợp giữa tranh phong cảnh với siêu thực và khoa học viễn tưởng. Ông này thường vẽ những bức tranh phong cảnh rất đẹp nhưng xa lạ và gần như thuộc về những thế giới riêng của khoa học viễn tưởng, giả tưởng. Dean rất nổi tiếng với những artwork của các bands như Yes, Uriah Heep trong thập kỷ 70s và tạo dựng được tên tuổi khá lớn. Nhưng phong độ của ông tiếp tục rất ổn định vào thập kỷ 80s với một trong những tác phẩm tiêu biểu là phần artwork của album Alpha do siêu nhóm Asia phát hành vào năm 83. Album là sự kết hợp giữa một khung cảnh một cánh rừng nhiệt đới với những công trình của tương lai vừa hoành tráng vừa hài hòa. Điểm nhấn của phần Artwork là một kim tự tháp hiện đại với đôi mắt rất đẹp và quyến rũ. Đây cũng là một trong những tác phẩm được chính Dean yêu thích nhất.
Có album artwork là cảm hứng cho cả 1 bộ phim. American Beauty, bộ phim đầu tay của đạo diễn Sam Mendes, được đặt tên theo album của Grateful Dead. Phim này khá thành công cả về thương mại và nghệ thuật, thắng nhiều giải Oscars ở các hạng mục quan trọng nhất. Phim có thông điệp: nhiều thứ không như chúng ta nhìn bề ngoài, nhiều người chạy theo những cái hình thức bề ngoài mà quên đi mất giá trị thật của mình nằm ở đâu. Bìa album American Beauty do Kelly – Mouse Studios thiết kế, bên ngoài là hình ảnh bông hồng Rosa “American Beauty” (giống này rất nổi tiếng bên Mĩ, tg phim thì vợ nhân vật chính cũng trồng hoa hồng này tc nhà để thể hiện ra ngoài mình là gia đình khá giả, những cánh hồng cũng là chủ đề xuyên suốt bộ phim). Nhưng nhìn kỹ thì bông hồng chỉ là hình trang trí trên 1 cái bàn cũ và rẻ tiền. Chữ American Beauty (vẻ đẹp Mĩ) thì được viết cách điệu, có thể đọc lái sang thành “American Reality” (thực tế kiểu Mĩ). Bông hồng (vẻ đẹp Mĩ) nhiều khi chỉ là thứ hời hợt để che đậy 1 thực tế hoàn toàn khác. Grateful Dead là ban nhạc có tên nghe đã thấy chết chóc, biểu tượng thì toàn đầu lâu với bộ xương gớm ghiếc. Fans band này bên Mĩ cũng toàn loại ngổ ngáo có hạng. Nhưng mà nghe kỹ nhạc của album này lại rất … dễ thương, tình cảm và ý nghĩa. Như bài Box of Rain mở đầu được sáng tác tặng cha của 1 thành viên band nhạc mất do bị ung thư. Giang hồ đồn là Phil Lesh tình cờ thấy 1 con thằn lằn trú mưa tg 1 cái box (hộp) liền bắt về để trên xe bus lưu diễn. Hôm đó ngủ mơ thấy bố hiện về, khi choàng dậy thì ko thấy con thằn lằn kia đâu nữa nên tin đó chính là bố mình hiện về và gửi thông điệp dc cái hộp che cho qua cơn mưa bão. Lời bài hát cũng có đoạn trích từ truyện thần thoại Hy lạp (được cho là nói đến câu chuyện 1 vị vua Hy Lạp lừa thoát được thần chết 2 lần nhưng sau này khi chết thật bị trừng phạt phải vần 1 hòn đá lên đỉnh đồi nhưng cứ lên dc đến nơi thì hòn đá lại lăn xuống dưới...). Có lẽ thà bị thần chết bắt đi mà linh hồn siêu thoát tg 1 cái chết nhẹ nhàng (như con thằn lằn dc cái hộp che cho qua cơn mưa bão) còn hơn là cố trốn khỏi thần chết như vị vua Hy lạp kia? Cuối phim American Beauty thì nhân vật chính tự tử chết, nhưng có lẽ là cái chết nhẹ nhàng vì anh ta vẫn mỉm cười ngay cả lúc qua đời.
Một trong những band nhạc đầy trí tuệ của Heavy Metal gần đây là Gojira cũng có những thiết kế bìa đĩa rất ý nghĩa. Một trong số này có thể kể tới album năm 2005 của nhóm là From Mars To Sirius với nội dung chính về việc giải cứu một hành tinh bị ô nhiễm, biến đổi khí hậu và nhiệt độ nóng lên biến thành một hành tinh chết. Bìa của album là một hành tinh đầy khói, không có màu xanh, và đang chết. Phía bên ngoài là một chú cá voi, trên người cũng đầy những ô nhiễm đang bay ra khỏi hành tinh này để tiến vào một vũ trụ cũng đầy khói bụi. Phía xa hơn nữa, thấp thoáng một hành tinh khác (chính là trái đất) cũng đang trên bờ vực của sự ô nhiễm. Bìa đĩa do chính tay guitar/vocal của nhóm là Joe Duplantier trình bày. Ngay cả tại thời điểm mà sự ô nhiễm, nóng lên của trái đất, ảnh hưởng tới sinh vật biển còn chưa rõ nét, band nhạc đã có những sự tiên đoán, rất tiếc là chính xác, về tương lai của hành tinh. Những sự ô nhiễm khiến cho những sinh vật biển bị ảnh hưởng đầu tiên, nhưng không ai quan tâm, sau đó đã hủy diệt cả hành tinh này. Khi không còn cứu vãn được nữa, ngay cả những sinh vật thông minh và trung thành nhất (cá voi) cũng phải tìm cách rời bỏ nơi không còn có thể sống được nữa. Và đó rất có thể sẽ là tương lai cho Trái Đất ở phía xa. Album rất hay và nhiều ý nghĩa, và phần artwork cũng là một điểm sáng trong album này.
Một trong những band nhạc có trình bày artwork đẹp mắt trong những năm gần đây của Prog Rock có thể kể đến Glasshammer. Nhóm nhạc theo trường phái Symphonic Prog cổ này thường sử dụng artwork do nghệ sĩ siêu thực Rosana Azar trình bày. Sau nhiều năm lăn lộn với Prog Rock thì đến khoảng năm 2006, nhóm đã bắt đầu có những album rất hay khởi đầu là Lex Rex. Âm nhạc trong album là phong cách Symphonic Rock cổ có chất lượng rất tốt. Nhưng một phần quan trọng không kém của album này là phần artwork rất đẹp, lồng ghép nhiều ý tưởng. Trên nền màu sắc trang nhã là hình ảnh đẹp đẽ, thậm chí gợi cảm và nhiều ẩn ý nhưng lại già nua và đầy suy ngẫm. Nó phảng phất phong cách Rock cổ kiểu Pink Floyd và khá phù hợp với phong cách âm nhạc của nhóm.
Có album artwork thuộc loại hại não: phải nhìn, nghe nhạc rồi ngẫm, rồi lại nhìn, rồi lại nghe nhạc …. mãi mới bắt đầu hiểu và khi hiểu mới thấy hay. Tất nhiên, với những thứ “hại não” kiểu này thì người này ko nhất thiết phải hiểu giống người khác. Pawn Hearts của Van Der Graaf Generator thuộc dạng này. Phần artwork do Paul Whitehead thiết kế. Paul khi trẻ đã làm phụ huynh phát điên vì được nhận vào trường Oxford danh giá nhưng lại theo đuổi học ngành nghệ thuật ko có mấy tương lai và rồi sau đó bỏ ngang. Paul được Peter Gabriel của Genesis giới thiệu cho Peter Hammill của VDGG và có vẻ khá tâm đầu ý hợp: ý tưởng về dùng chữ đồng âm Pawn (con tốt) tg tên album thay cho chữ “Porn” Hearts (cách nói nhại của chữ horn parts) cũng là từ Paul mà ra. Artwork album này gồm 2 hình chính. Mặt ngoài là ảnh thế giới rộng lớn trên đó có những quân cờ hình thù khác nhau: từ vua (lãnh tụ cao nhất?), nhà du hành vũ trụ (thời đó chắc thuộc dạng đc công chúng ngưỡng mộ nhất?) đến người bình thường. Phía sau là 1 cái phông như là thể hiện người/quân tốt đang nằm tg 1 cái sân khấu. Sau cùng là 1 không gian tối đen vô định, chắc người/quân tốt cứ bay bổng thế thôi, ngã ra cái hố tăm tối đó cũng biến vào hư vô thôi! Bên tg là hình ảnh ban nhạc ăn vận theo kiểu ăng lê khá mốt thời đó nhưng lại chào nhau theo kiểu phát xít. Đây có lẽ là trò đùa khá ác vì dân Anh vốn rất ác cảm với Đức quốc xã, chắc ko chỉ là 1 hình ảnh nghịch ngợm dc. Pawn Hearts chỉ có 3 bài hát nhưng phần lời cũng khó hiểu như bìa đĩa, đầy những thứ ẩn ý tạo cảm giác như lạc vào tiểu thuyết của Dan Brown vậy Bài hát đầu tiên tg album lấy hình tượng từ loài chuột đồng Lemmings. Đây là loài chuột rất đặc biệt, có dân số phát triển nhanh nhưng sau đó lại giảm đột ngột. Truyền thuyết (được 1 bộ phim tài liệu dựng theo) cho rằng loài này mù quáng theo 1 con đầu đàn nhảy xuống biển và cứ thế bơi theo đến chết. Cho đến nay thì hiệu ứng bày đàn theo nhau vào chỗ chết vẫn dc lấy tên của loài chuột đặc biệt này (ví dụ như đầu tư theo phong trào trên sàn chứng khoán). Bài đầu này có lẽ gắn chặt với hình ảnh những con tốt trên bìa ngoài? Nhiều khi chúng ta cứ bị cuốn theo các xu hướng xã hội mà quên mất mình cuối cùng cũng chỉ là những con tốt trên 1 bàn cờ do bàn tay vô hình nào đó điều khiển? -- suy nghĩ của em có thể cũng chả phải ý đồ của các tác giả vì chịu ảnh hưởng của fim Matrix sau này Bài thì 2 thì còn khó hiểu hơn, nói về những khía cạnh và góc khuất đối lập nhau tg mỗi con người. Tên bài hát là Man-Erg, 1 từ ko có tg từ điển. Cho đến nay thì fans của ban nhạc vẫn tranh cãi ý nghĩa của Man-Erg là gì. Cá nhân em thì nhìn từ cái hình chào theo kiểu kiểu phát xít mà đoán thì đây là kiểu nói lái của chữ German (người Đức). Bản thân phong trào quốc xã cũng có xuất phát điểm từ những thứ được coi là tốt như đề cao bản sắc dân tộc, bảo vệ lợi ích của số đông người lao động nhưng hậu quá cuối cùng thế nào ai cũng rõ. Trong con người có khi cũng vậy, có cả mặt tốt (thiên thần) và mặt xấu (kẻ giết người) nhưng nhiều khi nó cũng khó tách bạch. Bài cuối thì là 1 câu chuyện dài kể về nỗi thống khổ của người canh ngọn hải đăng: cô độc và luôn dằn vặt ko biết mình là người tốt hay xấu vì tg khi mình vẫn sống đàng hoàng thì vô vàn những con tàu và người trên đó vẫn bị biển nhấn chìm; đau khổ đến mức ko biết mình có nên nhảy đại xuống biển và bơi đến kiệt sức như loài chuột Lemming kia ko! Em nghe nhạc phần lớn để giải khuây, nhưng đôi lúc những albums mà mình ấn tượng nhất là những cái vượt tầm giải trí: nó ám ảnh, buộc mình thỉnh thoảng cầm lên xem, nghe và rồi lạc vào tg đó. Pawn Hearts là 1 tg số ít albums dạng này. Thiết kế bìa đĩa khá khó hiểu nhưng cũng được coi là 1 phần cực kỳ quan trọng của album.
Vào những năm cuối thập kỷ 60s, nghệ sỹ nhạc Jazz nổi tiếng nhất Miles Davis bắt đầu thử nghiệm phong cách mới là kết hợp Rock vào Jazz với việc sử dụng các nhạc cụ của Rock và phong cách chơi nhạc rất mạnh. Các albums này, dù gặp rất nhiều tranh cãi, thậm chí bị coi là phản bội lại Jazz trong một bộ phận khán giả trung thành, thực chất sau này đã mang Jazz lên tầm cao mới với những albums rất hay như In A Silent Way hay Bitches Brews. Trong đó, artwork của album Bitches Brews thực sự là một tác phẩm nghệ thuật để đời. Người trình bày artwork cho album này là một họa sĩ theo trường phái siêu thực người Pháp (gốc Đức) có tên là Malti Klarwein. Ông này đã sử dụng Mischtechnik, tức là phong cách sử dụng hỗn hợp nhiều lớp sơn màu với chất liệu khác nhau để tạo ra một bức tranh tươi sáng, chân thực. Trong artwork này có sự đan xen của nhiều hình ảnh và thành phần. Đó là sự kết hợp giữa bóng tối và ánh sáng, mối quan hệ giữa tự nhiên và con người, và cả sự kết hợp của các nền văn hóa. Nó cũng bao gồm hình ảnh ảo giác phổ biến (psychedelic) và về các chủ đề tôn giáo, chủng tộc và giới tính. Bìa album, chính là sự tương phản giữa con người, thiên nhiên, giới tính, văn hóa nhưng lại hòa hợp thành một bức tranh rất đẹp mắt và nhiều ý nghĩa. Dù tương phản nó lại tạo ra sự hài hòa, thay vì hỗn loạn. Điều này rất phù hợp với nội dung của album vốn mang tính nhạc đa dạng và độc đáo (kết hợp từ Jazz tới Rock, Psychedelic, Avant - Garde, Experimental...)
